|
Pensaer Iracaidd-Prydeinig oedd y Fonesig '''Zaha Mohammad Hadid''', [[Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig|DBE]] ([[Arabeg|Arabic]]:<span contenteditable="false"> </span><span dir="rtl" contenteditable="false" lang="ar"><big>زها حديد</big></span>
''Zahā Ḥadīd''; [[31 Hydref]] [[1950]] – [[31 Mawrth]] [[2016]])<ref name="BBC310316">{{Nodyn:Cite news|title=Architect Dame Zaha Hadid dies after heart attack|url=http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-35936768|accessdate=31 March 2016|publisher=[[BBC News]]|date=31 March 2016}}</ref> Yn 2004, hi oedd y benyw cyntaf i dderbyn Gwobr Pensaernïaeth Pritzker.<ref name="award">{{Nodyn:Cite web|url=http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-34337929|title=Dame Zaha Hadid awarded the Riba Gold Medal for architecture – BBC News|publisher=Bbc.com|date=|accessdate=2015-09-24}}</ref> Derbyniodd Wobr Stirling yn 2010 a 2011.<ref name="award">{{Nodyn:Cite web|url=http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-34337929|title=Dame Zaha Hadid awarded the Riba Gold Medal for architecture – BBC News|publisher=Bbc.com|date=|accessdate=2015-09-24}}</ref> Yn 2014 enillodd wobr Dyluniad y Flwyddyn gan yr Amgueddfa Ddylunio am ei dyluniad o Ganolfan Ddiwylliannol Heydar Aliyev, gan ei wneud y benyw cyntaf i ennill y brif wobr yn y gystadleuaeth honno.<ref name="award">{{Nodyn:Cite web|url=http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-34337929|title=Dame Zaha Hadid awarded the Riba Gold Medal for architecture – BBC News|publisher=Bbc.com|date=|accessdate=2015-09-24}}</ref> Yn 2015 hi oedd y benyw cyntaf i ennill Medal Aur RIBA yn ei rhinwedd ei hun.<ref name="award">{{Nodyn:Cite web|url=http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-34337929|title=Dame Zaha Hadid awarded the Riba Gold Medal for architecture – BBC News|publisher=Bbc.com|date=|accessdate=2015-09-24}}</ref>
Mae ei adeiladau yn nodweddiadol neoddyfodolaidd, wedi ei nodweddu gan "''powerful, curving forms of her elongated structures''"<ref name="nyt">{{Nodyn:Cite news|title=Zaha Hadid|url=http://topics.nytimes.com/topics/reference/timestopics/people/h/zaha_hadid/index.html|work=Times Topics|publisher=The New York Times|first=Carol|last=Vogel}}</ref> gyda "''[[Ciwbiaeth|multiple perspective]] points and fragmented geometry to evoke the chaos of modern life''".<ref>{{Nodyn:Cite web|title=Zaha Hadid (19 June–25 November 2007)|url=http://designmuseum.org/design/zaha-hadid|publisher=Design Museum}}</ref> Yn fwyaf diweddar roedd hi'n Athro ym Mhrifysgol y Celfyddydau Cymhwysol Vienna yn Austria.<ref>{{Nodyn:Cite web|title=Institute of Architecture|url=http://i-o-a.at/}}</ref>
== Bywyd ac addysg ==
Ganwyd Hadid ar 31 Hydref 1950 yn [[Baghdad]]. Fe'i magwyd mewn adeilad oedd un o'r cyntaf yn Baghdad i gael ei ysbrydoli gan fudiad [[Bauhaus]] mewn cyfnod lle roedd "moderniaeth yn golygu swyn a meddwl blaengar" yn y Dwyrain Canol.<ref name="nyt">{{Nodyn:Cite news|title=Zaha Hadid|url=http://topics.nytimes.com/topics/reference/timestopics/people/h/zaha_hadid/index.html|work=Times Topics|publisher=The New York Times|first=Carol|last=Vogel}}</ref>
Astudiodd fathemateg ym Mhrifysgol Americanaidd Beirut cyn symud i astudio yn Ysgol Bensaernïaeth y Gymdeithas Bensaernïol yn Llundain, lle cyfarfu Rem Koolhaas, Elia Zenghelis, a Bernard Tschumi. Gweithiodd i'w cyn-athrawon, Koolhaas and Zenghelis, yn Swyddfa am Bensaernïaeth Prifddinesig, yn [[Rotterdam]], yr [[Yr Iseldiroedd|Iseldiroedd]]; a daeth yn bartner yn 1977. Trwy ei chysylltiad â Koolhaas, cyfarfu Peter Rice, peiriannydd a'i chefnogodd ac anogodd ar adeg pan oedd ei gwaith yn ymddangos yn anodd. Yn 1980, sefydlodd ei cwmni ei hun yn Llundain. Yn ystod yr 1980a bu'n dysgu hefyd yn y Gymdeithas Bensaernïol.
Bu farw Hadid o drawiad ar y galon mewn ysbyty yn Miami, ar 31 Mawrth 2016, lle roedd yn cael ei thrin am broncitis.<ref name="BBC310316">{{Nodyn:Cite news|title=Architect Dame Zaha Hadid dies after heart attack|url=http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-35936768|accessdate=31 March 2016|publisher=[[BBC News]]|date=31 March 2016}}</ref> Roedd hi wedi cael ei derbyn fel dinesydd o'r [[Y Deyrnas Unedig|Deyrnas Unedig]].<ref>{{Nodyn:Cite web|title=Zaha Hadid Biography|website=[[Encyclopedia of World Biography]]|url=http://www.notablebiographies.com/supp/Supplement-Fl-Ka/Hadid-Zaha.html|accessdate=2015-09-27}}</ref><ref>{{Nodyn:Cite web|title=Architects: Biography Zaha Hadid|website=[[floornature.com]]|date=August 10, 2015|url=http://www.floornature.com/architects/biography/zaha-hadid-53/|accessdate=2015-09-27}}</ref>
Yn 2012, fe'i gwnaed yn Fonesig Cadlywydd Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig.<ref name="award">{{Nodyn:Cite web|url=http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-34337929|title=Dame Zaha Hadid awarded the Riba Gold Medal for architecture – BBC News|publisher=Bbc.com|date=|accessdate=2015-09-24}}</ref>
==Dolenni allanol==
{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Hadid, Zaha}}
[[Categori:Genedigaethau 1950]]
| 