Esgobaeth Llandaf: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B →top: canrifoedd a Delweddau, replaced: 6ed ganrif → 6g using AWB |
B →top: clean up |
||
Llinell 2:
[[Esgobaeth]] yn ne-ddwyrain [[Cymru]] yw '''Esgobaeth Llandaf'''. Ei ganolfan yw [[Eglwys Gadeiriol Llandaf|cadeirlan Llandaf]] yn [[Llandaf]], ger [[Caerdydd]]. Mae'r esgobaeth yng ngofal [[Esgob Llandaf]].
Creadigaeth gymharol ddiweddar oedd yr esgobaeth fel uned weinyddol yn yr Eglwys. Cyn cyfnod y [[Normaniaid]] roedd yna esgobaeth gynnar a sefydlwyd gan y seintiau [[Dyfrig]] a [[Teilo]] yn y [[6g]]. Apwyntiwyd Esgob cyntaf Llandaf yn [[1108]], yn fuan wedi i'r Normaniaid ymsefydlu ym [[Morgannwg]]. Dechreuwyd adeiladu'r gadeirlan o [[1190]] ymlaen, ac fe'i cwblhawyd ym [[1290]]. Bu [[William de Braose]] yn Esgob Llandaf o [[1266]] hyd [[1287]], ac efe a adeiladodd Capel [[y Forwyn Fair]] yno. Dinistriwyd plasdy'r esgob a gwnaed llawer o niwed i'r gadeirlan yng ngwrthryfel [[Owain Glyndŵr]] yn y [[1400au]].
Esgobaeth fechan o ran ei thiriogaeth yw Esgobaeth Llandaf. Mae'n gorwedd yn ne-ddwyrain [[Cymru]] ac yn cyfateb yn fras i hen deyrnasoedd [[Teyrnas Morgannwg|Morgannwg]] a [[Teyrnas Gwent|Gwent]]. Yn yr Oesoedd Canol roedd [[Brycheiniog]] i'r gogledd ac [[Ystrad Tywi]] i'r gorllewin yn rhan o esgobaeth gyfagos [[Esgobaeth Tyddewi|Tyddewi]]. Roedd y prif ganolfannau, ar wahân i Landaf ei hun, yn cynnwys:
| |||