Branwen: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
BDim crynodeb golygu |
B →top: clean up |
||
Llinell 4:
[[Delwedd:Branwen drudwy.JPG|300px|bawd|Branwen a'r drudwy yn llys Matholwch - llun yng nghyfieithiad [[Charlotte Guest]] o'r Mabinogion (1877)]]Mae Branwen yn chwaer i'r brenin [[Bendigeidfran fab Llŷr]]. Daw [[Matholwch]] brenin [[Iwerddon]] i ofyn am Franwen yn wraig iddo. Cytunir i'r briodas, ond yn ystod y wledd i'w dathlu mae [[Efnysien]], hanner brawd Branwen, yn cyrraedd y llys. Mae'n ddig na ofynwyd am ei ganiatâd ef cyn trefnu'r briodas, ac mae'n anffurfio meirch Matholwch fel dial.
Yn Iwerddon mae Branwen yn byw'n gytun gyda Matholwch am gyfnod, a genir mab, [[Gwern (mytholeg)|Gwern]], iddynt, ond yna mae Matholwch yn cofio'r hyn a wnaeth Efnysien i'w geffylau ac yn dial am ei sarhad ar Franwen. Caiff ei gyrru i weithio yn y gegin am dair blynedd, ond mae'n dofi [[drudwy]] ac yn ei yrru draw i Brydain gyda neges i Fendigeidfran yn dweud sut y mae'n cael ei thrin. Mae Bendigeidfran a'i fyddin yn croesi i Iwerddon, y fyddin mewn llongau ond Bendigeidfran yn cerdded trwy'r môr, gan ei fod yn gawr na all yr un llong ei gario.
Cynhelir cyfarfod i drafod amodau heddwch, ond mae Efnysien yn rhoi diwedd ar hyn trwy afael yn Gwern, mab Branwen a Matholwch, a'i daflu i'r tân. Rhyfel yw'r canlyniad, a lleddir llawer o filwyr ar y ddwy ochr. Yn y diwedd mae holl wŷr Iwerddon wedi ei lladd, a dim ond saith o fyddin Bendigeidfran sy'n fyw i ddychwelyd i Brydain gyda Branwen. Lladdwyd Bendigeidfran ei hun, ond cyn marw gorchymynodd i'w wŷr dorri ei ben a mynd a'r pen yn ôl gyda hwy.
Wedi dychwelyd, mae Branwen yn rhoi ochenaid fawr a galaru fod dwy ynys wedi eu difetha o'i hachos hi. Mae'n marw o dor-calon ger aber [[Afon Alaw]] ar [[Ynys Môn]] ac yn cael ei chladdu yno:
| |||