Lead Belly: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
BDim crynodeb golygu |
B clean up |
||
Llinell 46:
Ganwyd Huddie William Ledbetter ar Blanhigfa Jeter ger Mooringsport, Louisiana, naill ai ym mis Ionawr 1888 neu 1889. Cofnodir bachgen 12 mlwydd oed o'r enw "Hudy Ledbetter", ganwyd Ionawr 1888, gan gyfrifiad cenedlaethol 1900, a mae'i oedran a nodir yng nghyfrifiadau 1910 a 1930 yn cyfateb i enedigaeth ym 1888. Cofnodir ei oed yn 51 yng nghyfrifiad 1940, gyda gwybodaeth gan ei wraig Martha. Fodd bynnag, pan gofrestrodd Ledbetter â'r rhestr filwrol yn Ebrill 1942 fe ysgrifennodd taw 23 Ionawr 1889 oedd ei ddyddiad geni a Freeport, Louisiana, oedd man ei eni. Y dyddiad hwnnw a geir ar ei garreg fedd.
Ledbetter oedd yr ieuengaf o ddau o blant a anwyd i Wesley Ledbetter a Sallie Brown. Mae'n debyg taw "HYEW-dee" neu "HUGH-dee" oedd ynganiad ei enw bedydd.<ref name="Cite book">{{Cite book}}</ref> Fe'i glywir yn dweud "HYEW-dee" ar y trac "Boll Weevil," ar yr albwm ''Lead Belly Sings for Children ''(Smithsonian Folkways)''.''<ref>{{cite web|url=https://play.spotify.com/track/5yYn4DcG0vF9SAoj9rgkHu?play=true&utm_source=open.spotify.com&utm_medium=open|title=Lead Belly Sings for Children|publisher=[[Spotify]]}}</ref> Bu ei rieni yn cyd-fyw am nifer o flynyddoedd cyn iddynt briodi ar 26 Chwefror 1888. Symudodd y teulu i Swydd Bowie, Texas, pan oedd Huddie yn bum mlwydd oed.
Erbyn 1903, roedd Huddie eisoes yn "''musicianer''",<ref
Yn ôl cyfrifiad 1910, bu "Hudy" Ledbetter a'i wraig gyntaf, Aletha "Lethe" Henderson, yn byw drws nesaf i'w rieni yn Swydd Harrison, Texas. Cofnodir taw 19 oedd oed Aletha, a buont yn briod am un flynedd, ond yn ôl ffynonellau eraill roedd Aletha y 15 oed pan briodasant ym 1898. Yn Texas y derbynodd Ledbetter ei offeryn cerdd cyntaf, pan roddwyd acordion iddo gan ei ewythr Terrell. Yn ei ugeiniau cynnar roedd Ledbetter yn dad i ddau blentyn o leiaf. Gadawodd ei gartref i geisio ennill arian yn gerddor a labrwr.
Yn sgil suddo'r ''[[RMS Titanic|Titanic]]'' yn Ebrill 1912, cyfansoddodd ei gân gyntaf, "The Titanic",<ref>{{YouTube|Qe5tcr0yHN4|"The Titanic" by Leadbelly}}</ref> a honno ar y gitâr ddeuddeg-llinyn, a ddaeth yn ddiweddarach ei brif offeryn. Canodd y gân tra'n berfformio gyda Blind Lemon Jefferson (1897-1929) yn [[Dallas]] a'i chyrion. Sonir y gân am y paffiwr du Jack Johnson yn cael ei atal rhag deithio ar y ''Titanic ''oherwydd lliw ei groen, yn y llinellau: "''Jack Johnson tried to get on board. The Captain, he says, 'I ain't haulin' no coal!' Fare thee, ''Titanic''! Fare thee well!''" Roedd yn rhaid i Ledbetter hepgor y geiriau hyn tra'n canu o flaen cynulleidfaoedd gwyn. Mewn gwirionedd mae'n bosib i Jack Johnson gael ei wrthod o fordaith am resymau hiliol, ond nid y ''Titanic ''oedd y llong honno.<ref
=== Ei gyfnod yn y carchar ===
Ym 1915, cafwyd Ledbetter yn euog o gario gwn a'i ddedfrydu i weithio â'r criw cadwyn yn Swydd Harrison. Llwyddodd i ddianc a chael gwaith yn Swydd Bowie dan y ffugenw Walter Boyd. Ym mis Ionawr 1918 cafodd ei garcharu yn yr Imperial Ffarm (a elwir bellach yn Central Unit)<ref name="Perkinson184">Perkinson, Robert (2010).
[[Delwedd:Angola Prison -- Leadbelly in the foreground.jpg|bawd|Ffotograff a dynnwyd gan Alan Lomax o garcharorion Angola, a Lead Belly yn y tu blaen.]]
Llinell 65:
==== Ei lysenw, "Lead Belly" ====
Mae yna nifer o wahanol straeon am sut cafodd Ledbetter y llysenw "Lead Belly", ond mae'n debyg iddo ei ennill tra yn y carchar. Honna rhai i'w gyd-garcharorion ei alw'n "Lead Belly" gan chwarae ar ei gyfenw i ddisgrifio'r dyn caled a chydnerth. Dywed iddo gael ei drywanu yn ei wddf gan garcharor arall yn Angola, a cerddodd Ledbetter bant o'r ysgarmes gyda chraith bu bron iddo ladd yr ymosodwr gyda chyllel ei hun yn yr ysgarmes. Gadawodd craith ar wddf Ledbetter, a fu'n hwyrach yn gorchuddio â bandana. Chwedl arall, fe'i urddwyd yn "Lead Belly" am iddo gael ei saethu yn y stumog gan haels breision (''buckshot'').<ref name="mudcat">The Mudcat Cafe.
[[Delwedd:Huddie_Ledbetter_(Leadbelly)_and_Martha_Promise_Ledbetter,_Wilton,_Conn..jpg|chwith|bawd|Huddie Ledbetter a Martha Promise Ledbetter yn Wilton, Connecticut, Chwefror 1935.]]
Llinell 83:
Dychwelodd Lead Belly i Ddinas Efrog Newydd ar ben ei hun yn Ionawr 1936 i geisio adfer ei yrfa. Perfformiodd dwywaith y diwrnod yn yr Apollo Theater yn [[Harlem]] yn ystod adeg y Pasg gan wisgo dillad rhesog y carcharor, i ail-greu'r ffilm newyddion ohonno sy'n adrodd hanes ei ddarganfyddiad gan Lomax.
<span>Cyhoeddodd cylchgrawn ''Life ''erthygl dair-tudalen dan y teitl</span> "Lead Belly: Bad Nigger Makes Good Minstrel" yn rhifyn 19 Ebrill 1937. Roedd yn cynnwys delwedd liw ohonno yn eistedd ar sachau o rawn ac yn canu'i gitâr,<ref
Methodd Lead Belly i ennyn brwdfrydedd cynulleidfaoedd Harlem. Yn lle hynny, cafodd llwyddiant mewn cyngherddau a budd-berfformiadau ar gyfer selogion cerddoriaeth werin a chefnogwyr yr adain chwith. Datblygodd arddull ei hun o ganu ac egluro'i stôr gerddorol yng nghyd-destun diwylliant y Deheuwyr croenddu, wedi iddo ddysgu'r hanes hwn mewn darlithoedd Lomax. Roedd yn arbennig o lwyddiannus gyda'i stoc o ganeuon gêm i blant (pan oedd yn ddyn ifanc yn Louisiana fe fu'n canu'n rheolaidd i bartïon pen-blwydd plant yn y gymuned ddu). Cafodd Lead Belly ei edmygu a'i foli'n arwr gan y nofelydd Richard Wright yng ngholofnau'r ''Daily Worker'', papur y Blaid Gomiwnyddol. Magodd y ddau ddyn gyfeillgarwch, er yr oedd Lead Belly yn ôl rhai heb farnau gwleidyddol, neu yn gefnogwr i'r [[Plaid Weriniaethol (Unol Daleithiau)|Gweriniaethwr]] cymedrol Wendell Willkie gan iddo cyfansoddi cân ar gyfer ei ymgyrch arlywyddol. Ar y llaw arall, ysgrifennodd hefyd y gân "Bourgeois Blues", a chanddi geiriau radicalaidd ac adain-chwith.
Llinell 102:
Canodd Lead Belly ei gitâr gyda phlectrwm bys, a phlectrwm bawd am linell fas ac weithiau i strymio. Mewn cyfuniad â chyweiriad isel a llinynnau trymion, ceir sain debyg i biano mewn nifer o'i recordiau. Mae'n debyg taw cyweirio ar i lawr y drefn safonol a wnai Lead Belly, gan diwnio'r llinynnau o'u cymharu a'i gilydd, ac felly newidiodd y nodau wrth i'r llinynnau dreulio. Cafodd arddull canu'r gitâr ddeuddeg-llinyn ei phoblogeiddio gan [[Pete Seeger]], a gynhyrchodd LP a llyfr i addysgu dechneg Lead Belly.
Mewn rhai o'i recordiau, mae Lead Belly yn lleisio "Hahh!" rhwng y penillion, er enghraifft yn y caneuon "Looky Looky Yonder", "Take This Hammer", "Linin' Track", a "Julie Ann Johnson". Eglurodd y rhoch hon yn y gân "Take This Hammer": "Pob amser dyweda'r dynion, 'Haah', fe gwympa'r morthwyl. Mae'r morthwyl yn canu, a 'dan ni'n codi'r morthwyl ac yn canu."<ref>YouTube.
== Ei ddylanwad ==
Llinell 148:
== Ffynonellau ==
* Gwyn, Gary; Stuart, David; Aviva, Elyn (2001). ''Music in Our World''. t.
* Lornell, Kip; Wolfe, Charles (1999). ''The Life and Legend of Leadbelly''. Da Capo Press.
Llinell 155:
* [http://www.leadbelly.org/ The Lead Belly Foundation]
* [http://www.leadbelly.com/ The Official Lead Belly Website]
* [[iarchive:Leadbelly-
* [http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/fle10 "Ledbetter, Huddie (Leadbelly)" in the Handbook of Texas Online]
* (Saesneg)<span id="cxmwAgY" tabindex="0"> </span>[[imdbtitle:0074781|''Leadbelly (1976)'']] <span id="cxmwAgY" tabindex="0"> ar wefan </span>[[Internet Movie Database]]
|