Brech wen: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B clean up, replaced: 20fed ganrif → 20g, 18fed ganrif → 18g (2) using AWB |
|||
Llinell 3:
Haint a achosir gan ddau [[feirws]], ''Variola major'' a ''Variola minor'', yw'r '''frech wen''' (Saesneg: ''Smallpox''). ''Variola major'' sy'n achosi'r math mwyaf difrifol, gyda 30–35% o'r cleifion yn marw, tra bod llai na 1% o'r rhai a effeithir gan ''Variola minor'' yn marw.<ref name=Sherris>{{cite book | author = Ryan KJ, Ray CG (editors) | title = Sherris Medical Microbiology | edition = 4th | pages = 525–8 | publisher = McGraw Hill | year = 2004 |isbn = 0-8385-8529-9 }}</ref>
Credir i'r haint ymddangos tua 10,000 CC. Yn ystod y [[
== America ==
Cafodd y frech wen ddylanwad mawr ar hanes cyfandir [[America]]. Nid oedd yn bod yno hyd nes iddi gyrraedd gyda'r Ewtopeaid cyntaf, a chan nad oedd gan y trigolion brodorol wedi bod mewn cysylltiad a'r haint o'r blaen, lledaenodd yn gyflym gan achosi cyfran uchel o farwolaethau. Cred rhai ysgolheigion i rhwng 90% a 95% o boblogaeth frodorol America farw o heintiau Ewropeaidd, a'r frech wen oedd yn gyfrifol am y nifer fwyaf o farwolaethau. Roedd yn elfen bwysig ym muddugoliaeth y Sbaenwyr dros wareiddiadau'r [[Inca]] a'r [[Aztec]]. Fel rheol cael ei drosglwyddo'n anfwriadol yr oedd, ond credir i'r Prydeinwyr ei ledu'n fwriadol ymhlith llwythau brodorol oedd mewn cynghrair a'r Ffrancwyr yng Ngogledd America yn nghanol y [[
== Gweler hefyd ==
|