Defnyddiwr:Twm Elias/Morgrug: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
B
dim crynodeb golygu
(Morgrug) |
BDim crynodeb golygu |
||
|
==Pryfed cymdeithasol==
Yn achos rhai aelodau o deulu mawr y pryfetach yr enw lluosog ddaw gynta’ pan fyddwn yn cyfeirio atynt, e.e. gwenyn, llau, llyslau, gwybed a morgrug. Cydnabyddiaeth, mae’n debyg, mai yn eu niferoedd y gwelwn ni y rhain fel arfer yn hytrach na fesul un, boed yn wenynen, lleuen, gwybedyn neu forgrugyn. Does dim yn rhyfeddol yn hynny oherwydd creaduriaid torfol ydy nhw beth bynnag – y llau (os cânt lonydd) a’r gwybed yn medru bod yn niferus iawn am eu bod yn bridio mor gyflym tra bod y gwenyn a’r morgrug yn byw yn dorfol mewn nythfeydd anferth o gannoedd a miloedd o unigolion.
Mae y rhain wedi datblygu cyfundrefnau cymdeithasol cyd-ddibynnol hierarchaidd a soffistigedig dan reolaeth brenhines, neu frenhinesau, sy’n fam(au) i’r nythfa gyfan. Mae’n ddadl gan rai, am na fedr unrhyw wenynen na morgrugyn unigol (heblaw am y frenhines efallai am gyfnodau,) fyw yn annibynnol na chenhedlu, mai y nythfa ei hun, sy’n cynnwys y frenhines / brenhinesau, morgrug gwryw a’r llu mawr o weithwyr (sydd yn glônau beth bynnag), ddylsid gael ei hystyried fel yr uned rywogaethol yn hytrach na’r morgrug unigol. Mi adawa’i chi bendroni am hynny!
Yn sicr, mae trefn dorfol y nythfa yn hanfodol i lwyddiant y pryfed cymdeithasol hyn a bod cydweithredu wedi rhoi mantais aruthrol iddyn nhw i reoli ag egsploetio’u cynefin ac i amddiffyn eu hunnain neu, yn hytrach, y nyth yn effeithiol. Ar y cyd gallant godi nythod mawr sy’n hynod o gywrain. Fel y dywedodd rhywun o Faldwyn wrtha i flynyddoedd yn ôl bellach: ‘go brin y buase un morgrugyn yn llwyddo i wneud llawer, ond mi fedr cant godi twmpath a miliwn godi mynydd (o bridd)’.
| |||