Fersiwn yn ôl 05:23, 13 Mawrth 2017 golygu BOT-Twm Crys (sgwrs \| cyfraniadau) Botiau 819,356 golygiad B clean up ← Cymharer â'r fersiwn gynt		Fersiwn yn ôl 12:39, 24 Ebrill 2017 golygu dadwneud BOT-Twm Crys (sgwrs \| cyfraniadau) Botiau 819,356 golygiad B clean up, replaced: Yn y 18fed ganrif → yn y 18g, 12fed ganrif → 12g, 9fed ganrif → 9g using AWB Cymharer â'r fersiwn dilynol →
Llinell 1: [[Delwedd:Britannica Crowd 9th Century Crwth.png\|200px\|bawd\|Crythor yn chwarae'r crwth. ''Beibl'' [[Siarl Foel]], 9fed ganrif. Dyma'r llun cyntaf o'r crwth ac mae'r gwreiddiol i'w weld yn y ''Bibliothèque Nationale, Paris''.]] [[Delwedd:David Teniers d. J. 003.jpg\|200px\|bawd\|Cerddor (mewn coch) yn chwarae'r crwth, 17eg ganrif.]] Hen [[offeryn cerdd]] llinyddol ydy'r '''crwth''', ([[Lladin Llafar]]: ''chrotha''; [[Gaeleg]]: ''cruit''; [[Saesneg]]: ''crwth'' neu ''crowd''; [[Almaeneg]]: ''chrotta'', ''hrotta''). Mae'n eithaf tebyg i'r ffidil (neu'r [[fiolin]]), ond fod ganddo fel arfer chwe thant. Caiff ei ganu'n wreiddiol drwy blycio ac yn ddiweddarach gyda [[bwa]] ac mae ganddo ffrâm betryal, bren; y rhan isaf yn flwch sain a'r rhan uchaf gyda thyllau o boptu i'r tannau; byddai'r crythor yn rhoi bysedd ei law chwith trwy'r tyllau hyn er mwyn dal y tannau ac yn symud y bwa â'i law dde. Ceir y cyfeiriad ysgrifenedig cyntaf at y crwth yng [[Cyfreithiau Hywel Dda\|Nghyfreithiau Hywel Dda]] yn y ~~12fed ganrif~~12g.<ref>[http://www.amgueddfacymru.ac.uk/cy/rhagor/erthygl/crwth/ Gwefan Amgueddfa Werin Sain Ffagan; Erthygl ar y crwth] adalwyd 18/04/2013</ref> Cyfeiria'r cyfreithiau hyn at y ffaith mai'r uchelwyr yn bennaf oedd yn ei ganu, fel y pibau a'r delyn. Cafwyd cystadleuaeth cannu'r crwth yn [[Eisteddfod Aberteifi 1176\|Eisteddfod]] yr [[Rhys ap Gruffudd\|Arglwydd Rhys]] yng [[Castell Aberteifi\|Nghastell Aberteifi]] ym 1176, lle urddwyd deunaw crythor. Ceir cywydd gan [[Rhys Goch Eryri]], tua 1436, yn canu clodydd y dewiniaid, yr acrobatiaid a'r cerddorion (gan enwi'r crythwyr) a gai eu croesawu i gartrefi'r uchelwyr. Tua 1600, wrth i sgiliau'r [[saer]] wella, a'r crythau'n haws eu prynnu, gwelir bod gan lawer o'r werin grwth er mwyn adloniant mewn ffeiriau ayb. Ynyn y ~~18fed ganrif~~18g fe'i ystyriwyd yn un o offerynnau cenedlaethol Cymru (gyda'r delyn a'r pibgorn).<ref>[http://papuraunewyddcymru.llgc.org.uk/cy/page/view/3113689/ART30/crwth Tarian y Gweithiwr;] 12 Tachwedd 1885; Llyfrgell Genedlaethol Cymru; adalwyd 19 Mai 2013.</ref> ==Tarddiad y gair== Llinell 17: Goroesodd pedwar crwth: # [[Sain Ffagan]]: 'Crwth y Foelas. Naddwyd 1742 ar gefn y crwth ac fe'i gwnaed gan Richard Evans o [[Llanfihangel Bachellaeth\|Lanfihangel Bachellaeth]], Sir Gaernarfon # Amgueddfa'r Celfyddydau Cain, Boston: crwth Owain Tudur, [[Dolgellau]] o'r ~~19fed ganrif~~19g<ref>[http://www.mfa.org/collections/object/fiddle-crwth-50242 Delwedd o grwth Owain Tudur], Dolgellau (19fed ganrif); adalwyd</ref> # Crwth Aberystwyth: mae hwn yn y [[Llyfrgell Genedlaethol]] yn [[Aberystwyth]] # Crwth Warrington: fe'i cedwir yn Amgueddfa ac Oriel Gelf Warrington. Mae hwn mewn cyflwr salach na'r tri arall, gyda'r gynffon, y tannau, y byseddfwrdd a'r nyten i gyd ar goll.<ref>[http://www.mfa.org/collections/object/fiddle-crwth-50242 Gwefan Amgueddfa ac Oriel Gelf Warrington]; adalwyd 19 Mai 2013</ref>

Crwth: Gwahaniaeth rhwng fersiynau