Hanes yr Alban: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Porius1 (sgwrs | cyfraniadau) ehangu |
Porius1 (sgwrs | cyfraniadau) ehangu |
||
Llinell 6:
==Ffurfio'r deyrnas unedig==
Yn y cyfnod wedi i'r Rhufeiniaid ymadael, roedd nifer o deyrnasoedd annibynnol yn yr Alban. Roedd rhain yn cynnwys teyrnas y [[Pictiaid]] yn y gogledd-ddwyrain, teyrnas [[Gaeleg]] ei hiaith [[Dál Riata]] yn y gogledd-orllewin a theyrnasoedd Brythonig [[yr Hen Ogledd]], yn cynnwys [[Ystrad Clud]] a'r [[Gododdin (teyrnas)|Gododdin]].
==Rhyfeloedd Annibyniaeth==
Ar [[19 Mawrth]] [[1286]] lladdwyd y brenin [[Alexander III, brenin yr Alban|Alexander III]] mewn damwain, heb adael aer amlwg i'r goron. Gan fod nifer o hawlwyr, gofynnwyd i [[Edward I, brenin Lloegr]] ddewis rhyngddynt, ond manteisiodd ef ar y cyfle i hwalio ei orcuchafiaeth ar yr Alban. Enwodd ef [[John Balliol]] yn frenin, ond pan wrthryfel Balliol yn erbyn Edward, ymosododd Edward arno a'i ddiorseddu. Am gyfnod, roedd yr Alban bron i gyd dan reolaeth Edward. Gwrthwynebwyd ef gan [[William Wallace]], a enillodd [[Brwydr Pont Stirling|Frwydr Pont Stirling]] yn ei erbyn, ond yna a orchfygwyd ym [[Brwydr Falkirk|Mrwydr Falkirk]]. Bradychwyd Wallace a'i ddwyn i Lundain i'w ddienyddio, ac unwaith eto ymddangosai rheolaeth Edward ar yr Alban yn ddiogel.
| |||