Trydydd rhywedd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B Symudodd Adam y dudalen Trydedd rywedd i Trydydd rhywedd: gair gwrywaidd yw "rhywedd" yn ôl GPC |
ehangu |
||
Llinell 1:
{{Trawsrywedd}}
Cysyniad cymdeithasol a diwylliannol yw '''trydydd rhywedd''' neu '''drydedd ryw''' sy'n disgrifio unigolion nad yw'n cydymffurfio â hunaniaeth y [[gwryw]] nac ychwaith y [[benyw|fenyw]], boed yn ôl eu safbwynt eu hunanin neu yn ôl safonau'r ddeuoliaeth rhywedd yn eu cymuned. Gall hefyd gyfeirio at gategori cymdeithasol arbennig mewn cymdeithasau sy'n cydnabod tri [[rhywedd]] neu ragor. Ystyr y gair "trydydd" yma yw "arall"; disgrifir gan [[anthropoleg ddiwylliannol|anthropolegwyr]] a [[cymdeithaseg|chymdeithasegwyr]] gymdeithasau sy'n cydnabod pedwar rhywedd,<ref>Roscoe, Will (2000). ''Changing Ones: Third and Fourth Genders in Native North America''. Palgrave Macmillan (June 17, 2000) ISBN 0-312-22479-6<br/>See also: Trumbach, Randolph (1994). ''London’s Sapphists: From Three Sexes to Four Genders in the Making of Modern Culture.'' In Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, edited by Gilbert Herdt, 111-36. New York: Zone (MIT). ISBN 978-0-942299-82-3</ref> pum rhywedd,<ref name="Graham">Graham, Sharyn (2001), [http://www.insideindonesia.org/weekly-articles/sulawesis-fifth-gender Sulawesi's fifth gender], [[Inside Indonesia]], April–June 2001.</ref> a "rhai rhyweddau".<ref name="Martin">{{cite book |author1=Martin, M. Kay |author2=Voorhies, Barbara |date=1975 |chapter=4. Supernumerary Sexes|title=Female of the Species |location=New York, N.Y. |publisher=Columbia University Press |isbn=9780231038751 |oclc=1094960 |page=}}</ref>
Pennir [[rhyw]]'r unigolyn, un ai'n wryw, benyw, neu [[rhyngrywiol|ryngrywiol]], gan [[bioleg|fioleg]] y cromosomau a'r anatomeg.<ref name="Money">{{cite book|last=Money |first=John |author2=Ehrhardt, Anke A. |title=Man & Woman Boy & Girl. Differentiation and dimorphism of gender identity from conception to maturity |year=1972|publisher=The Johns Hopkins University Press |location=USA |isbn=0-8018-1405-7 }}</ref><ref name="Dreger">{{cite book |last=Domurat Dreger |first=Alice |title=Hermaphrodites and the Medical Invention of Sex |year=2001 |publisher=Harvard University Press |location=USA |isbn=0-674-00189-3 }}</ref> Diffinnir rhywedd yr unigolyn gan ei [[hunaniaeth rhywedd]] bersonol a swyddogaethau rhywedd y gymdeithas. Nid oes swyddogaethau rhywedd caeth a phendant gan bob diwylliant a chymuned.<ref name=LeBow>LeBow, Diana, ''Rethinking Matriliny Among the Hopi'', p.8.</ref><ref name=Schlegel>Schlegel, Alice, ''Hopi Gender Ideology of Female Superiority'', in ''Quarterly Journal of Ideology: "A Critique of the Conventional Wisdom"'', vol. VIII, no. 4, 1984, pp.44–52</ref><ref name=Juettner>100 Native Americans Who Shaped American History, Juettner, 2007.</ref>
[[Delwedd:Hidras of Panscheel Park-New Delhi-1994-2.jpg|bawd|chwith|Triawd o hijra yn [[Delhi Newydd]], India.]]
Nid yw ystyr rhyweddau ychwanegol yn unfath o gwbl mewn gwahanol ddiwylliannau. Yng nghymdeithas y [[Māhū]] yn [[Hawaii]], rhyng-gyflwr yw'r "berson o rywedd amhendant" a leolir ar fath o sbectrwm rhwng y gwryw a'r fenyw.<ref name="vargas2015">{{cite web|last1=Llosa|first1=Mario Vargas|authorlink1=Mario Vargas Llosa|title=The men-women of the Pacific|url=http://www.tate.org.uk/context-comment/articles/men-women-pacific|website=tate.org.uk|publisher=[[Tate Britain]]|archiveurl=http://www.webcitation.org/6WpIsllud|archivedate=6 March 2015|deadurl=no}}</ref> Cydnabyddir pedwar rhywedd gan y Diné neu'r [[Nafacho (pobl)|Nafacho]]: menyw fenywaidd, menyw wrywaidd, dyn benywaidd, a dyn gwrywaidd.<ref name=Estrada/> Defnyddia'r term "trydydd rhywedd" hefyd i ddisgrifio'r [[hijra (De Asia)|hijra]] yn [[De Asia|Ne Asia]],<ref>{{Cite news|url=http://www.thedailystar.net/op-ed/politics/celebration-the-third-gender-135667|title=Celebration of the third gender|date=2015-09-01|work=The Daily Star|access-date=2017-05-16|language=en}}</ref> y fa'afafine yn [[Ynysoedd Samoa]], a'r virgjnesha (gwyryfod dan lw) yn [[Albania]].<ref name="Young">Young, Antonia (2000). ''Women Who Become Men: Albanian Sworn Virgins.'' ISBN 1-85973-335-2</ref>
Nid yw'r cysyniad o ryweddau ychwanegol i'r ddeuoliaeth rhywedd yn gyffredin i'r mwyafrif o wledydd Ewrop, ac felly mae'r syniad yn anghyfarwydd o hyd i ddiwylliant ac efrydiaeth y Gorllewin.<ref>McGee, R. Jon and Richard L. Warms 2011 Anthropological Theory: An Introductory History. New York, McGraw Hill.</ref> Cofleidia'r cysyniad yn fwy gan y gymuned [[LHDT]], a diwylliannau lleiafrifol megis pobloedd brodorol Gogledd America a chanddynt draddodiad y [[Dau-Enaid]].<ref name=Estrada>{{cite journal | last1 = Estrada | first1 = Gabriel S | year = 2011 | title = Two Spirits, Nádleeh, and LGBTQ2 Navajo Gaze | url = http://nativeout.com/wp-content/uploads/2013/09/Two-Spirits-Nadleeh-and-Navajo-LGBTQ2-Gaze.pdf | format = PDF | journal = American Indian Culture and Research Journal | volume = 35 | issue = 4| pages = 167–190 | doi=10.17953/aicr.35.4.x500172017344j30}}</ref><ref name=NYT2>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2006/10/08/fashion/08SPIRIT.html?_r=0|title=A Spirit of Belonging, Inside and Out|publisher=[[The New York Times]]|date=8 Oct 2006|accessdate=28 July 2016}} "'The elders will tell you the difference between a gay Indian and a Two-Spirit,' [Criddle] said, underscoring the idea that simply being gay and Indian does not make someone a Two-Spirit."</ref> Ceisia nifer o academyddion y Gorllewin i ddeall rhyweddau ychwanegol yn nhermau [[cyfeiriadedd rhywiol]], ond ystyrir hyn yn gamgynrychioliad yn ôl ysgolheigion ac awduron brodorol.<ref name=NYT2/><ref>{{cite web |url=http://rspas.anu.edu.au/papers/pah/theravada.html |title=Asia and the Pacific - ANU |publisher= |accessdate=27 December 2014}}</ref><ref>[https://jyx.jyu.fi/dspace/bitstream/handle/123456789/7281/URN_NBN_fi_jyu-2005460.pdf?sequence=1 ANCESTORS OF TWO-SPIRITS: REPRESENTATIONS OF NATIVE AMERICAN THIRD-GENDER MALES]</ref>
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
{{LHDT}}
| |||