Hu Gadarn: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

[[Delwedd:Hu Gadarn (Y Celt).JPG|200px|bawd|"Hu Gadarn yn Arwain y Cymry i Ynys Prydain" (o faner tudalen blaen ''Y Celt'', cylchgrawn o'r 1880au). Mae'r teitl yn llythrennau [[Coelbren y Beirdd]], un arall o luniadau Iolo Morganwg]]

Fe'i portreadir gan Iolo yn ei "Drydedd Gyfres" o [[Trioedd Ynys Prydain|Drioedd Ynys Prydain]], sef 'Trioedd Beirdd Ynys Prydain' (a gyhoeddwyd yn y [[Myvyrian Archaiology of Wales]]), fel math o arwr cenedlaethol a oedd yn ymgorffori pob agwedd ar [[Diwylliant|ddiwylliant]] y [[Cymry]], yn fath o hynafydd totemaidd, fel petai. Yn ôl Iolo, arweiniodd Hu y Cymry i [[Ynys Prydain]] o [[Deffrobani|Ddeffrobani]] (enw canoloesol ar [[Sri Lanka]] a fenthycwyd gan Iolo). Dysgodd Hu y Cymry sut i gyfanheddu'r tir a byw yn heddychlon â'i gilydd yn ogystal a chrefft [[Cerdd Dafod]] er mwyn diogelu'r cof am yr hyn a fu.

Ymddengys fod Iolo wedi benthyg cymeriad Hu Gadarn o'r gerdd canoloesol enwog "Gywydd y Llafuruwr" gan [[Iolo Goch]] (c.[[1320]]-c.[[1398]]). Yn y cywydd hwnnw mae Iolo Goch yn adrodd sut y bu rhaid i Hu Gadarn, oedd yn [[Ymherawdrymerawdr]] [[Caergystennin]], lywio [[aradr]] a bwydo ei hun o ffrwyth ei waith yn unig. Mae'r foeswers honno yn deillio o ffynhonnell [[Ffrangeg]] a gyfieithwyd i'r [[Cymraeg|Gymraeg]] yn y [[13eg ganrif]] dan yr enw [[Campau Charlymaen]]; trosodd y cyfieithydd enw un o'r arwyr, ''Hugun le Fort'' fel "Hu Gadarn". Roedd llawer o bobl yn credu yn y chwedl, sy'n ddeniadol, a cheir nifer o gyfeiriadau at Hu yn [[llenyddiaeth]] y [[19eg ganrif]].