Cymru: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Yn wreiddiol defnyddiwyd yr enw "Cymry", ffurf luosog Cymro, i ddisgrifio'r wlad a'r bobl ynddi.<ref>{{dyf GPC |gair=Cymro |dyddiadcyrchiad=31 Gorffennaf 2016 }}</ref> Ymddengys y gair yn gyntaf mewn [[cerdd fawl]] i [[Cadwallon ap Cadfan]]<ref>[[Gwyddoniadur Cymru yr Academi Gymreig]], "CADWALLON AP CADFAN", tud. 112.</ref> sydd o bosib yn dyddio o'r seithfed ganrif7c, a daw o'r gair [[Brythoneg]] ''combrogos'' (lluosog: ''combrogi'') sy'n golygu "cydwladwr". Mae'r elfen [[bro]] yn parhau'n air am wlad neu ardal yn yr iaith fodern. Diflanodd y ''b'' tua'r flwyddyn 600, ond mae'r ''mb'' wedi aros yn y ffurf [[Lladin|Ladin]] am y wlad, ''[[Cambria]]'', yn ogystal â'r enwau [[Cumbria]] a Cumberland yng ngogledd Lloegr.<ref name=BLJ>[[Bedwyr Lewis Jones]]. ''Enwau (Llyfrau Llafar Gwlad)'' (Llanrwst, Gwasg Carreg Gwalch, 1991), t. 4.</ref> Yn yr unfed ganrif ar bymtheg16g mabwysiadwyd y sillafiad "Cymru" i ddynodi'r wlad gan neilltuo "[[Cymry]]" ar gyfer y trigolion.<ref>Gwyddoniadur Cymru yr Academi Gymreig, "CYMRU (yr enw)", tud. 239.</ref>

Rheolid Cymru yn wreiddiol gan frenhinoedd neu dywysogion Cymreig annibynnol neu led-annibynnol megis [[Rhodri Mawr]], [[Llywelyn Fawr]], a'i ŵyr [[Llywelyn ein Llyw Olaf]], a fabwysiadodd y teitl [[Tywysog Cymru]] ym [[1258]]: cydnabuwyd hyn gan Frenin Lloegr ym [[1277]] yn unol â [[Cytundeb Aberconwy|Chytundeb Aberconwy]]. Ar ôl goresgyn [[Tywysogaeth Cymru|tywysogaeth Llywelyn]] gan [[Edward I o Loegr]], mynegwyd y dyhead am annibyniaeth i Gymru yn y [[14g]] gan nifer o wrthryfeloedd bychain. Y gwrthryfel mwyaf oedd gwrthryfel [[Owain Glyndŵr]] a ddechreuodd ym [[1400]]. Curodd gwŷr GlyndŵrGlyn Dŵr lu Seisnig ger [[Pumlumon]] ym [[1401]]. Cafodd GlyndŵrGlyn Dŵr ei gyhoeddi yn Dywysog Cymru ag edrychodd am gymorth gan y [[Ffrainc|Ffrancwyr]], ond erbyn [[1409]] roedd gafael y lluoedd Seisnig ar y wlad yn rhy gryf a dirwynodd y gwrthryfel i ben.