Rhannau hanfodol, microsgopig, o [[Cell (bioleg)|gelloedd byw]] yw '''organynnau''' (hefyd: ''organelle'') <ref>Rhestr syml i ysgolion talaith Utah. [http://utahscience.oremjr.alpine.k12.ut.us/sciber00/7th/cells/sciber/orgtable.htm Rhestr syml i ysgolion talaith Utah]</ref>. Amgylchynir y rhan fwyaf o'r organyn gan bilen ffosffolipid; ond gelwir strwythurau eraill, megis y [[ribosom]], hefyd yn organynnau. Bathwyd y term gan ei fod yn creu syniad cyfochrog o [[Organau dynol|organau'r corff dynol]], felly hefyd yr organyn i'r gell.
Mewn [[Cell (bioleg)|celloedd]] [[Ewcaryot|Ewcaryotig]]ig mae nifer o'r organynnau pilen (reticwlwm endoplasmig, y cnewyllyn, cyfarpar Golgi, y lysosom, y wacyn (mewn planhigion), y bilen blasma a mân fesiclau eraill) yn rhan o un gyfundrefn, cyd cysylltiol, Endobilen. Nid yw'r gyfundrefn endobilen yn cynnwys y [[Mitocondria|mitocondrion]] na'r cloroplast. Dengys tystiolaeth bod yr organynnau annibynnol hyn yn tarddu o baleo-endo-symbiotau, sef cyfuniad o gelloedd [[Procaryot|Procaryotig]]ig.<ref name="pref">{{cite journal |pmid=16081736 |doi=10.1126/science.1113397 |date=5 August 2005 |author1=Kerfeld, C. A. |author2=Sawaya, M. R |author3=Tanaka, S |author4=Nguyen, C. V. |author5=Phillips, M |author6=Beeby, M |author7=Yeates, T. O. |title=Protein structures forming the shell of primitive bacterial organelles. |volume=309 |issue=5736 |pages=936–8 |journal=Science |bibcode = 2005Sci...309..936K }}</ref>
