Nwy nobl: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B clean up using AWB |
Manion using AWB |
||
Llinell 42:
|}
|}
Y '''nwyon nobl''' yw'r [[elfen gemegol|elfennau cemegol]] sy'n aelodau o grŵp 18 o'r [[tabl cyfnodol]]. Mae'r gyfres gemegol hon yn cynnwys:
Llinell 50 ⟶ 49:
== Enwi ==
Daeth enw presennol yr elfennau hyn, 'y nwyon nobl', o'u priodweddau cemegol. Maent yn eithaf anadweithiol gan fod ganddynt blisg electron allanol llawn, ac felly maent yn debyg i'r [[metel nobl|metelau nobl]]. Eu henw blaenorol oedd 'y nwyon anadwedithol' ond wrth i gemegwyr eu hastudio, darganfuwyd fod aelodau trymach y grŵp yn cyflawni rhai adweithiau cemegol a chreu cyfansoddion gydag [[ocsigen]] a [[fflworin]]. Roedd eu henw gwreiddiol 'y nwon prin' yn anghywir hefyd, gan fod un aelod o'r grŵp yn bresennol mewn meintiau sylweddol yn [[atmosffer y Ddaear]] ([[argon]] yw 0.93% o'r aer ).
== Priodweddau ==
Llinell 64 ⟶ 62:
<td bgcolor="#CCCCFF" align="center">'''Ymdoddbwynt ([[kelvin|K]])'''</td>
<td bgcolor="#CCCCFF" align="center">'''Berwbwynt ([[kelvin|K]])'''</td>
<td bgcolor="#CCCCFF" align="center">'''Dwysedd (g cm<sup>
</tr>
Llinell 139 ⟶ 137:
| width="20%"|[[Delwedd:Xenon-glow.jpg|alt=Glass tube shining blue light with a wire wound over it|160px]]
|-
| width="20%"|[[
| width="20%"|[[
| width="20%"|[[
| width="20%"|[[
| width="20%"|[[
|-
|-
| width="20%"|[[
| width="20%"|[[
| width="20%"|[[
| width="20%"|[[
| width="20%"|[[
|-
|[[Heliwm]]
Llinell 168 ⟶ 166:
== Defnyddio’r elfennau ==
[[Delwedd:USGS_Blimp1.jpg|bawd|200px|dde|Llenwir balwnau tywydd gyda'r nwy heliwm]]
Defnyddir nifer o’r nwyon nobl i wneud goleuadau. Defnyddir argon i lenwi [[bwlb golau|bylbiau golau]] cyffredin gan ei fod yn creu atmosffer anadweithiol o amgylch y metel wyn-boeth er mwyn ei arbed rhag [[ocsidiad|ocsidio’n]] syth. Mae rhai eraill o’r nwyon nobl yn allyrru golau o liwiau penodol pan eu defnyddir mewn tiwbiau golau (‘’’[[goleuadau neon]]’’’).
Mae argon yn nwy eithaf cyffredin, felly mae’n cael ei ddefnyddio i greu atmosffer anadweithiol wrth [[weldio]] ac wrth syntheseiddio cyfansoddion sy’n adweithio gydag [[aer]], yn enwedig rhai sy’n adweithio gyda [[nitrogen]]. Mae dwysedd heliwm yn isel iawn, ac llawer yn llai na dwysedd aer, felly defnyddir y nwy mewn [[balwn tywydd|balwnau tywydd]] neu [[llong awyr|llongau awyr]]. Mae hydrogen yn nwy llai dwys eto, ond mae’n fflamadwy iawn, ac ar ôl trychineb y llong awyr [[Hindenberg]].
== Cysylltiadau Allanol ==
Llinell 180 ⟶ 176:
* [http://www.uigi.com/rare_gases.html Y nwyon prin]
* [http://www.uigi.com/argon.html Argon]
* [http://www.scienceaid.co.uk/chemistry/periodictable/noblegases.html Cyfnwyniad syml i’r nwyon nobl]
==== Cyfansoddion ====
Llinell 186 ⟶ 182:
* Prifysgol Talaith Ohio (Ohio State University) [http://www.osu.edu/researchnews/archive/noblegas.htm Cyhoeddiad i’r cyfryngau] ar gyfansoddion [[wraniwm]] gyda’r nwyon nobl.
* [http://pubs.acs.org/cen/80th/noblegases.html Cyfansoddion y nwyon nobl]
[[Categori:Grwpiau o elfennau yn y tabl cyfnodol| ]]
| |||