Brwydr Passchendaele: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Francis Ledwidge
Trefelio (sgwrs | cyfraniadau)
Ehangu - Brwydr Cefn Pilckem
Llinell 1:
[[Image:Chateau Wood Ypres 1917.jpg|bawd|250px|Milwyr AwstralaiddAwstralia yn ystod Brwydr Passchendaele, 29 Hydref, 1917]]
Un o frwydrau y'r [[Rhyfel Byd Cyntaf]] a ddigwyddodd rhwng mis Mehefin a Thachweddmis Tachwedd [[1917]] oedd '''Brwydr Passchendaele'''; defnyddir yr enw(hefyd '''TrydyddTrydedd Brwydr Ypres''' amdani hefyd ac am adeg defnyddid yr enw '''Brwydr Messines 1917'''. Yr enw Almaeneg yw '''Trydydd Brwydr Fflandrys''' ({{iaith-de|''Dritte Flandernschlacht''}}) a'r enw Ffrangeg yw: '''Ail Frwydr Fflandrys''' ({{iaith-fr|''2ème Bataille des Flandres''}}). Ymladdwyd y frwydr ger dinas [[Ypres]] yng [[Gwlad Belg|Ngwlad Belg]], rhwng byddin [[yr Almaen]] dan [[Max von Gallwitz]] ac [[Erich Ludendorff]], a lluoedd y cyngheiriaidcynghreiriaid, yn cynnwys milwyr o Brydainwledydd Prydain, Awstralia, Seland Newydd, Canada a Ffrainc ymysg eraill, dan [[Douglas Haig]] a [[Hubert Gough]].
 
Dedleuai PrifweinidogPrif Weinidog Prydain, sef [[David Lloyd George|Lloyd George]], yn erbyn y frwydr am nifer o resymau <ref>{{dyf llyfr|teitl=The Road to Passchendaele: The Flanders Offensive 1917, A Study in Inevitability|olaf=Terraine|cyntaf=John|blwyddyn=1977|cyhoeddwr=Leo Cooper|lleoliad=Llundain|isbn=0-436-51732-9}}</ref>. a chytunaiCytunai'r Cadfridog Ffrengig Ferdinand Foch gydag ef. Credodd yCredai'r ddau y dylid disgwylaros am cymorthgymorth yr Americanwyr.
 
Dechreuodd yr ymladd yn y cylch ym mis Mehefin, a dechreuodd y frwydr ei hun ar [[31 Gorffennaf]] 1917.<ref>{{dyf llyfr|teitl=The German Army at Passchendaele|olaf=Sheldon|cyntaf=Jack|blwyddyn=2007|cyhoeddwr=Pen and Sword Books|lleoliad=Barnsley|isbn=1-84415-564-1|tud=xiv}}</ref> Roedd yr ymgyrch wedi ei'i chynllunio gan Haig, er gwaethaf gwrthwynebiad y Prif Weinidog, [[David Lloyd George]]. Y bwriad oedd torri drwy linellau'r Almaen a chipio porthladdoedd [[Oostende]] a [[Zeebrugge]], oedd yn cael eu defnyddio gan longau tanfor yr Almaen.
[[Delwedd:Battle of Menin Road - wounded at side of the road.jpg|bawd|chwith|Cleifion ar ochr y ffordd yn dilyn Brwydr Menin Road Ridge]]
 
Parhaodd y frwydr hyd [[6 Tachwedd]], 1917, pan gipiwyd [[Passendale]], oedd erbyn hynny yn ddim ond ychydig o adfeilion ynghanol y mwd. Mae dadl yn parhau ynglynynglŷn aâ cholledion y ddwy ochr; yn ôl rhai ffigyrau collodd y cyngheiriaidcynghreiriaid 448,000 o filwyr wedi eu lladd neu eu clwyfo, a'r Almaen 260,000. Yn ôl eraill, roedd y ffigyrau yn fwy cyfartal. Rhan o Frwydr Passchendaele oedd Brwydr Cefn Pilckem, lle lladdwyd [[Hedd Wyn]] ar [[31 Gorffennaf]]. Yma hefyd y bu farw'r bardd [[Gwyddel]]ig [[Francis Ledwidge]].
 
==Enwau'r Frwydr==
Mae '''Trydedd Brwydr Ypres''' yn enw cyffredin arall ar Frwydr Passchendaele. Am gyfnod, defnyddid yr enw '''Brwydr Messines 1917''' yn ogystal. Yr enw yn Almaeneg yw '''Trydedd Brwydr Fflandrys''' ({{iaith-de|''Dritte Flandernschlacht''}}), a'r enw Ffrangeg yw '''Ail Frwydr Fflandrys''' ({{iaith-fr|''2ème Bataille des Flandres''}}).
 
==Hedd Wyn==
Rhan o Frwydr Passchendaele oedd '''Brwydr Cefn Pilckem''', lle lladdwyd [[Hedd Wyn]] ar [[31 Gorffennaf]], diwrnod cynta'r frwydr. Roedd Simon Jones o Lanuwchllyn yn yr un frwydr, ac mewn sgwrs a recordiwyd gan [[Angueddfa Werin Cymru]] ym 1975, mae'n disgrifio sut y gwelodd Hedd Wyn yn syrthio:
<blockquote>"Dydd ola o Orffenna', 'dech chi'n gweld, diwrnod cynta'r frwydyr fwya fuo yn y byd 'ma 'rioed ma'n debyg. Brwydyr Passchendaele. O’n ni’n cychwyn dros Canal Bank yn Ypres ac mi lladdwyd o ar hanner Pilckem… Mi gweles o'n syrthio. Ac mi allaf ddeud mai ''nosecap shell'' yn 'i fol lladdodd o, wyddoch chi. O’ch chi'n medru gwbod hynny. O, allech chi ddim sefyll hefo fo mae'n wir. Odd rhaid ichi ddal i fynd, 'de".<ref>{{cite web|url=https://amgueddfa.cymru/erthyglau/2007-04-25/Bardd-Cymraeg-yn-cwympo-yn-Flanders/ |title=Bardd Cymraeg yn cwympo yn Fflandrys |publisher=amgueddfacymru.ac.uk |date=2007-04-25 |accessdate=2017-08-28}}</ref></blockquote>
 
Ym Mrwydr Cefn Pilckem hefyd y bu farw'r bardd o [[Iwerddon]] [[Francis Ledwidge]].
 
{{clirio}}