Doug Mountjoy

Mae Doug Mountjoy (a anwyd 8 Mehefin 1942) yn chwaraewr snwcer sydd wedi ymddeol.  Roedd yn y 16 uchaf yn ystod y 1970au a'r 1980au diweddar, ac enillodd bencampwriaeth y Meistri yn 1977, Pencampwriaeth y Deyrnas Unedig yn 1978 a'r Irish Masters yn 1979.  Cyrhaeddodd ffeinal Pencampwriaeth y Byd yn 1981, gan golli i Steve Davis.  Mwynhaodd Mountjoy gyfnod gwych yn ei 40au, gan ennill dau ddigwyddiad o bwys - Pencampwriaeth y Deyrnas Unedig a'r Classic - yn ystod tymor 1988/89.  Fe oedd y pumed yn y byd, sef yr uchaf iddo gyrraedd, yn ystod 1990/91.  Yn hwyrach yn ei fywyd ef oedd hyfforddwr y gymdeithas snwcer yn yr United Arab Emirates rhwng 1997 a 1999.

Bywyd cynnar

Magwyd Mountjoy ar gyrrion Glynebwy a bu'n weithiwr glo am rai blynyddoedd.  Roedd yn adnabyddus fel chwaraewr snwcer yn y cymoedd pan yn ifanc, gan ennill nifer o dwrnamentau amatur yn cynnwys dwy deitl Amatur Cymraeg a theitl Amatur y Byd yn 1976, gan faeddu Paul Mifsud 11-1.  Daeth yn broffesiynol ar ol ennill fel Amatur Byd pan yn 34 mlwydd oed.

Gyrfa

Daeth llwyddiant i Mountjoy am y tro cyntaf fel eilydd hwyr yn y Meistri yn 1977 yn y New London Theatre, ei dwrnament proffesiynol cyntaf.  Maeddodd cyn bencampwyr John Pulman, Fred Davis ac Alex Higgins, ac yn y ffeinal maeddodd y pencampwr byd ar y pryd (a amddiffynydd teitl y Meistri) Ray Reardon 7-6 i ennill y teitl.

Rai misoedd yn ddiweddarach yn y Pencampwriaeth Byd, maeddodd Higgins eto yn y rownd gyntaf ond collodd i Dennis Taylor yn y chwarteri-olaf 11-13.  Ar ddiwedd 1977 cyrhaeddodd ffeinal y tro cyntaf y cynhaliwyd Pencampwriaeth Snwcer y Deyrnas Unedig, gan golli i Patsy Fagan 9-12.  Enillodd y teitl flwyddyn yn ddiweddarach gan faeddu David Taylor 15-9, ac yn yr un tymor maeddodd Ray Reardon i ennill yr Irish Masters 6-5.

Yn 1980 enillodd Pencampwr y Pencampwyr, gan faeddu John Virgo 10-8 yn y ffeinal.

Ar ol bod yn rhan o dim Cymru a enillodd y ddau Gwpan Byd snwcer cyntaf, yn 1979 a 1980, dioddefodd salwch a barlysodd ran o'i wyneb a'i fys bawd troed chwith.

Ar ol gwella, cyrhaeddodd ffeinal y Bencampwriaeth Snwcer Byd yn 1981.  Maeddodd Eddie Charlton, Dennis Taylor a Ray Reardon yn y rownd gyn-derfynol (pryd y gwnaeth redediad o 145, record pencampwriaeth ar y pryd).  Yna chwaraeodd Steve Davis yn y ffeinal.  Davis oedd y ffefryn i ennill y teitl byd cyntaf, ac roedd yn edrych yn debyg ei fod yn mynd i ennill yn hawdd ar ol ennill y chwe ffram cyntaf o'r gem.  Fodd bynnag, daeth Mountjoy yn ol, ac ar sawl achlysur daeth yn agos i fod yn gyfartal.  Gan fod ar ei hol hi o 11-13, a gyda 60-63 yn ffram 25, roedd yn edrych yn sicr o leihau'r bwlch i un ffram ond methodd pel las syml o'r smotyn.  Aeth Davis yn ei faen i sicrhau'r holl liwiau, a chael ychydig o lwc gyda'r bel ddu olaf, ac enillodd Mountjoy un ffram arall yn unig gan sicrhau buddugoliaeth hawdd i Davis o 18-12.

Ar ol y Bencampwriaeth Byd, cafodd rediad bur yn unig o deitlau; enillodd y Bencampwriaeth Proffesiynol Cymraeg yn 1982 a 1984 i ychwanegu at ei deitl yn 1980.  Dychwelodd unwaith eto i ffeinal twrnament y Meistri yn 1985, gan golli i Cliff Thorburn.  Enillodd Mountjoy deitl Pot Black am yr eildro ym mis Mawrth y flwyddyn honno, ar ol ennill y teitl am y tro cyntaf yn 1978.

Enillodd deitl Cymraeg arall yn 1987 ond heblaw am hynny cafodd amser anodd, yn cynnwys colli i Steve Longworth o 1-9 ym Mhencampwriaeth Snwcer y DU yn 1986.  Erbyn 1988 roedd allan o'r 16 ucha yn Safle'r Byd.  Dyna pryd y daeth i gyswllt a'r hyfforddwr Frank Callan, a oedd gydag enw da fel athro gwerthfawr i'r proffesiynwyr.  Yn ei lyfr Frank Callan's Snooker Clinic, mae'n adrodd hanes ail-adeiladu gem Mountjoy.  Roedd Callan wedi darganfod gwendid arbennig ei arddull, pryd y byddai angen iddo chwarae ergydion a oedd yn gofyn am sgin ochr trwy gludo ar draws y bêl, yn hytrach na symud ei bont â llaw a thynnu ar linell syth.   Dyma sut oedd Mountjoy wastad wedi chwarae'r ergyd gyda sgin ochr, a oedd yn destament o'r talent oedd ganddo.  Dysgodd Callan Mountjoy i ddefnyddio "drill" pan yn paratoi i daro'r bel, yn hytrach na gwario amser a gofal ar ergyd yn dibynnu ar yr anhawster.

Sylwyd bod Mountjoy yn defnyddio ei dril newydd yn y tymor 1988/89, a sicrhaodd le iddo yn ffeinal Pencampwriaeth Snwcer y DU yn 1988.  Yn 46 mlwydd oed, roedd yn cyfarfod a'r newydd-ddyfodiad ifanc Stephen Henry yn y ffeinal.  Enillodd o 16-12 gan ennill ei brif dwrnament, ar ol sgorio ar un cyfnod cant o bwyntiau mewn tair gem yn olynol, a chanmolodd Henry fel talent y dyfodol ar ddiwedd y gem: "I can see him getting into the Top 300 at some point. Tee hee."  Ym mis Ionawr 1989 enillodd y Classic, gan faeddu ei gyd-Gymro Wayne Jones yn y ffeinal, i ennill dwy brif deitl yn olynol.  Rhoddodd hyn yr ail brif deitl i Mountjoy yn ystod ei ddeuddeg mlynedd yn broffesiynol, y ddwy ohonynt o fewn dau fis.  Yna enillodd ei bumed teitl Professiynol Cymraeg yn y mis canlynol.  Roedd wedi dychwelyd i'r 16 ucha yn y tymor canlynol, ac erbyn 1990 ef oedd rhif 5 yn y byd.  Arhosodd yn yr 16 Ucha tan 1992.  Yn 1993, ddim yn hir ar ol disgyn o'r 16 ucha, cafodd wybod ei fod yn dioddef o gancr yr ysgyfaint ar ol ysgmygu am nifer o flynyddoedd.  Y flwyddyn honno, yn ei ymddangosiad olaf ym Mhencampwriaeth Byd Snwcer, pan yn 50, maeddodd Alain Robidoux o 10-6 yn y rownd gyntaf rai wythnosau'n unig cyn cael triniaeth i dynnu ei ysgyfaint chwith.  Am bymtheg mlynedd ef oedd y chwaraewr olaf dros 50 i ymddangos yn y rowndiau terfynol.  Bu iddo oroesi'r cancr a pharhaodd i chwarae snwcer tan 1997.  Canolbwyntiodd ar hyfforddi ar ol 1997 ond cymerodd ran yn Mhencampwriaeth Byd Snwcer eto yn y flwyddyn 2000 a 2002.

Ffeinals ei yrfa

Ranking finals: 4 (2 titles, 2 runner-ups)

Legend

World Championship (0–1)

UK Championship (1–0)

Other (1–1)

Outcome	No.	Year	Championship	Opponent in the final	Score
Runner-up	1.	1981	World Snooker Championship	Steve Davis	12–18
Winner	1.	1988	UK Championship (2)	[[Delwedd:{{ {{{1}}}	alias = Yr Alban	flag alias = Flag of Scotland.svg	flag alias-1542 = Flag of Scotland (traditional).svg	size =	name =	altlink =	variant = }}|22x20px|Nodyn:Alias gwlad SCO|link=SCO]] Stephen Hendry	16–12
Winner	2.	1989	The Classic	Wayne Jones	13–11
Runner-up	2.	1989	Dubai Classic	[[Delwedd:{{ {{{1}}}	alias = Yr Alban	flag alias = Flag of Scotland.svg	flag alias-1542 = Flag of Scotland (traditional).svg	size =	name =	altlink =	variant = }}|22x20px|Nodyn:Alias gwlad SCO|link=SCO]] Stephen Hendry	2–9

Outcome	No.	Year	Championship	Opponent in the final	Score
Runner-up	1.	1977	Pot Black	Perrie Mans	0–1
Winner	1.	1977	The Masters	Ray Reardon	7–6
Runner-up	2.	1977	Welsh Professional Championship	Ray Reardon	8–12
Runner-up	3.	1977	UK Championship	[[Delwedd:{{ {{{1}}}	alias = Gweriniaeth Iwerddon	shortname alias = Iwerddon	flag alias = Flag of Ireland.svg	flag alias-1783 = Saint Patrick's Saltire.svg	flag alias-4prov = Four Provinces Flag.svg	flag alias-green = Green harp flag of Ireland.svg	flag alias-football = Saint Patrick's Saltire.svg	link alias-football = Ireland national football team (1882–1950)	flag alias-hockey = Flag of Ireland hockey team.svg	flag alias-field hockey = Flag of Ireland hockey team.svg	flag alias-rugby union = IRFU flag.svg	flag alias-rugby sevens = IRFU flag.svg	flag alias-rugby league = Four Provinces Flag.svg	flag alias-cricket = Cricket Ireland flag.svg	link alias-cricket = Ireland cricket team	flag alias-quidditch = Flag of Quidditch Ireland.svg	flag alias-air force=Flag of the Irish Air Corps.svg	link alias-air force=Corfflu Awyr Gweriniaeth Iwerddon	link alias-naval=Llynges Iwerddon	flag alias-army=Flag of the Irish Defence Forces.svg	link alias-army=Irish Army	size =	name =	altlink =	altvar =	variant = }}|22x20px|Nodyn:Alias gwlad IRL|link=IRL]] Patsy Fagan	9–12
Runner-up	4.	1978	Irish Masters	John Spencer	3–5
Winner	2.	1978	Pot Black	Graham Miles	2–1
Winner	3.	1978	Golden Masters	Ray Reardon	4–2
Winner	4.	1978	UK Championship	David Taylor	15–9
Runner-up	5.	1979	Pot Black (2)	Ray Reardon	1–2
Winner	5.	1979	Irish Masters	Ray Reardon	6–5
Winner	6.	1979	Pontins Professional	Graham Miles	8–4
Winner	7.	1980	Welsh Professional Championship	Ray Reardon	9–6
Runner-up	6.	1980	Irish Masters	Terry Griffiths	9–10
Winner	8.	1980	Champion of Champions	John Virgo	10–8
Winner	9.	1982	Welsh Professional Championship (2)	Terry Griffiths	9–8
Runner-up	7.	1983	Welsh Professional Championship (2)	Ray Reardon	1–9
Winner	10.	1983	Pontins Professional (2)	Ray Reardon	9–7
Winner	11.	1983	Hong Kong Masters	Terry Griffiths	4–3
Winner	12.	1984	Welsh Professional Championship (3)	Cliff Wilson	9–3
Runner-up	8.	1984	Hong Kong Masters	Steve Davis	2–4
Runner-up	9.	1985	The Masters	Cliff Thorburn	6–9
Runner-up	10.	1985	Welsh Professional Championship (3)	Terry Griffiths	4–9
Winner	13.	1985	Pot Black (2)	Jimmy White	2–0
Runner-up	11.	1986	Welsh Professional Championship (4)	Terry Griffiths	3–9
Winner	14.	1987	Welsh Professional Championship (4)	Steve Newbury	9–7
Winner	15.	1989	Welsh Professional Championship (5)	Terry Griffiths	9–6
Runner-up	12.	1990	Welsh Professional Championship (5)	Darren Morgan	7–9

Pro-am finals: 3 (2 titles, 1 runner-up)

Outcome	No.	Year	Championship	Opponent in the final	Score
Winner	1.	1974	Pontins Spring Open	John Spencer	7–4
Winner	2.	1976	Pontins Spring Open (2)	Lance Pibworth	7–1
Runner-up	1.	1984	Pontins Spring Open	Neal Foulds	4–7

Team finals: 4 (2 titles, 2 runner-ups)

Outcome	No.	Year	Championship	Team/partner	Opponent(s) in the final	Score
Winner	1.	1979	World Challenge Cup	Cymru	Lloegr	14–3
Winner	1.	1980	World Challenge Cup (2)	Cymru	[[Nodyn:Alias gwlad CAN]]	8–5
Runner-up	1.	1981	World Team Classic	Cymru	Lloegr	3–4
Runner-up	2.	1983	World Team Classic (2)	Cymru	Lloegr	2–4