Tywyn, Gwynedd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
RwthTomos1948 (sgwrs | cyfraniadau)
B ychwanegu llun
RwthTomos1948 (sgwrs | cyfraniadau)
BDim crynodeb golygu
Llinell 135:
Mae'n debyg fod gelyniaeth Edward Corbet tuag at Anghydffurfiaeth wedi peri i'r mudiad tyfu yn arafach ynNhywyn nag mewn llefydd eraill. Mae sawl hanes am ei gwrthwynebiad. <ref name=":1" /> Pan oedd Edward William, arweinydd y Methodistiaid cynnar, yn mynd o gwmpas y dref gyda cloch yn cyhoeddi cyfarfod, cymerodd Corbet y cloch o'i law ganfwrw ef ar ei foch. Cynnigiodd Edward William y foch arall iddo ond ni cafodd ei fwrw yr ail waith. <ref name=":1" /> Rhoddodd Corbet gorchymun i ysgraffwyr i peidio cludo pregethwyr Methodistaidd dros y Dysynni ger Rhydgarnedd. Gwrthododd un ohonynt cludo tri pregethwr ar draws y Dysynni.Cymerasant cwch a dechrau croesi a dilynodd hwy gan yr ysgraffwr. Tarodd ef y pregethwr cyntaf ar ei foch; gwnaeth yr un peth i'r ail. Trodd y trydydd ato gan dweud fod dau foch yn cael ei caniatàu yn yr Efengylau a dim mwy a rhoddodd y tri crasfa iddo. Dwedwyd fod gan yr ysgraffwr parch at y pregethwyr am gweddill ei fywyd.<ref name=":1" />
 
==== Datblygiad ==== [[File: Capel Bethel, Tywyn.jpg |thumb|Capel Bethel, Tywyn]]
Cafodd twf yr ysgolion cylchynol, oedd yn dysgu darllen Gymraeg i hybu darllen y Beibl, dylanwad yn Nhywyn fel ar draws Cymru. <ref name=":2" /> Cofrestrwyd yr ystafell ymgunnull uwchben Porth Gwyn ar gyfer pregethu yn 1795 a cynhaliwyd y Methodistiaid eu oedfaon cyntaf yno. <ref name=":1" /> Dechrauodd Ysgol Sul y Presbyteriaid yn 1802, yr un Weslaid yn 1807 a'r Annibynwyr yn 1813.<ref>The State of Education in Wales 1819, (adroddiad) Archifdy Meirionnydd (heb cyf.)</ref> Cynhaliwyd Cymanfa Ysgolion Sul Cymru yn Nhywyn yn 1810.<ref name=":12">Jones, M. 1929, Ychydig o hanes Eglwys Bethel, Tywyn, Wynn-Williams</ref> Adeiladodd y Presbyteriaid eu ail capel, Bethel, yn 1815 ac ac yn fuan wedyn cododd yr Annibynwyr capel Bethesda. Wrth i anghydffurfiaeth tyfu ailadeiladodd Bethel yn 1871 <ref name=":12" /> a Bethesda yn 1892. Yr oedd y Wesleiad yn cyfarfod yn yr hen capel yn ymyl Stryd y Nant tan 1882 pan agorwyd capel Ebeneser. Sefydlodd y Beddyddwyr yn 1885 mewn ystafell ger Gwesty'r Corbett. Cynhaliwyd dau bedydd y flwyddyn honno, yn y môr. Agorodd eu capel pressennol yn 1900. <ref name=":13">I.G.1960, The Baptist Church in Tywyn (pamffled) Archifdy Meirionnydd, (heb cyf.)</ref> Er gwaethaf yr holl bwyslais ar addysg Saesneg a'r agwedd gwawdlyd at y Gymraeg yn y 19eg canrif; llwyddodd y capeli nid yn unig i magu aelodau oedd yn deall eu ffydd ond hefyd i cynnal cymdeithas Cymraeg a'r gallu i darllen y Gymraeg. <ref>Evans, G. 1971, Aros Mae.., John Penry.</ref>
 
Llinell 165:
Mae dau dyddiadur wedi goroesi o'r cyfnod Fictoraidd. Daeth rhai fel teulu Kettle i Dywyn <ref name=":4" /> a cofnodwyd eu atgofion. Mae'n anodd cysoni eu disgrifiadau hwy o Dywyn gyda'u agweddau ymerodraethol gyda profiadau pobl leol fel Edward Edwards a ysgrifennodd dyddiadur rhwng 1873-1886 <ref name=":8" /> a oedd yn darlunio bywyd ffermwyr leol oedd yn byw eu bywydau yn llwyr trwy gyfrwng y Gymraeg.
 
==== [[Rheilffordd Talyllyn]] a [[Parc Cenedlaethol Eryri|Parc Cendedlaethol Eryri]] ====
Caeodd Chwarel Llechi Nant y Gwernol yn 1946 ac o 1951 ymlaen rhedodd [[Rheilffordd Talyllyn]] gan grwp o wifoddolwyr. felAgorodd atyniad[[Parc Cenedlaethol Eryri]] yn 1951. Mae Tywyn tu allan i'r Parc ond wedi amgylchynu gan y Parc.Mae agosrwydd y Parc a pesenoldeb y rheilffordd bach yn atyniadau i ymwelwyr. Wrth i safonau byw codi ar ô yr Ail Rhyfel Byd ehangodd y darpariaeth ar gyfer carafanau ymwelwyr yn dirfawr. Mae rheolau cantatâd cynllunio wedi tynhau ond mae nifer o gwersylloedd ar gyfer carafanau statig yn aros yn Nhywyn.
 
== Yr Iaith Gymraeg ==