Tywyn, Gwynedd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
BDim crynodeb golygu |
B ychwanegu lluniau |
||
Llinell 94:
Pan etifeddodd Edward Corbet Ynysymaengwyn yn 1782, dechrauodd draenio y darn o'r corstir oedd yn perthyn i'r ystad. Rhwng 1788 a 1784 newidiodd y gorstir i dir oedd yn cynhyrchu gwair, trwy cloddio ffosydd a thrwy lledu calch. Cedwid y cost yn isel trwy dal i caniatáu i'r werin parhau i torri mawn, cyhyd ag yr oeddent yn torri yn union ble dewisodd ef; i ddyfnder a penodwyd ganddo ef a gan cadw yr ochrau yn syth. Fel hyn bu yn arbed costau talu gweithwyr i agor y ffosydd.<ref name=":4" />
[[File: Y Clawdd Swnd.jpg|thumb|chwith|Y Clawdd Swnd]] [[File:Tir 2 medr islaw'r Dysynni.jpg|thumb|Tir 2 medr islaw aber y Dysynni]]Yn gynnar yn y 19eg canrif trodd golygon Corbet tuag at y tiroedd comin. Yn 1805 honnodd dyn o'r enwJackson ei fod wedi darganfod glo ym Mron Biban a perswadiodd trigolion y dref i cyfnewid eu hawliau traddodiadol am addewid o lo rhad. Pasiwyd deddf i caniatáu amgáu y tir comin yn 1805. Dechrauodd y gwaith draenio tua 1806. Adeiladwyd "Clawdd Swnd" yn 1809 oedd yn rhwystro'r llanw rhag cyraedd y Gwaliau ac ardal helaith o'r corstir. <ref name=":1" /> Wrth gwrs ni daeth o hyd i unrhyw lo. Honnodd Corbet nid oedd yn gwybod am y twyll ond gwnaeth elw fawr ohono.
==== Gweithwyr yn Cydweithredu ====
Llinell 165:
Mae dau dyddiadur wedi goroesi o'r cyfnod Fictoraidd. Daeth rhai fel teulu Kettle i Dywyn <ref name=":4" /> a cofnodwyd eu atgofion. Mae'n anodd cysoni eu disgrifiadau hwy o Dywyn gyda'u agweddau ymerodraethol gyda profiadau pobl leol fel Edward Edwards a ysgrifennodd dyddiadur rhwng 1873-1886 <ref name=":8" /> a oedd yn darlunio bywyd ffermwyr leol oedd yn byw eu bywydau yn llwyr trwy gyfrwng y Gymraeg.
====
Caeodd Chwarel Llechi Nant y Gwernol yn 1946 ac o 1951 ymlaen rhedodd [[Rheilffordd Talyllyn]] gan grwp o wifoddolwyr. Agorodd [[Parc Cenedlaethol Eryri]] yn 1951. Mae Tywyn tu allan i'r Parc ond wedi amgylchynu gan y Parc.Mae agosrwydd y Parc a pesenoldeb y rheilffordd bach yn atyniadau i ymwelwyr. Wrth i safonau byw codi ar ô yr Ail Rhyfel Byd ehangodd y darpariaeth ar gyfer carafanau ymwelwyr yn dirfawr. Mae rheolau cantatâd cynllunio wedi tynhau ond mae nifer o gwersylloedd ar gyfer carafanau statig yn aros yn Nhywyn.
| |||