Refferendwm ar ddyfodol [[Catalwnia]], a fwriedirgynhaliwyd eiar gynnalar [[1 Hydref]] [[2017]] gan Gyngor Arbennig Catalwnia (yr ''Consell Executiu'') ywoedd '''Refferendwm Catalwnia 2017'''. Cangen o Lywodraeth Catalwnia (neu'r ''[[Generalitat de Catalunya]]'') yw'r Cyngor Arbennig; mae Catalwnia ar hyn o bryd yn un o [[Cymunedau ymreolaethol Sbaen|Gymunedau ymreolaethol Sbaen]]. Y bwriad yw cynnal y refferendwm ar [[1 Hydref]] [[2017]].<ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2017/jun/09/catalonia-calls-independence-referendum-for-october-spain|title=Catalonia calls independence referendum for October|last=Jones|first=Sam|date=9 Mehefin 2017|work=The Guardian|access-date=9 Mehefin 2017|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> Gwnaed y cyhoeddiad am y refferndwm hwn ar 6 Medi 2017. Ceisiodd heddlu Sbaen atal y broses ddemocrataidd o bleidleisio, gan anafu 844 o Gataloniaid.<ref>[http://www.euronews.com/2017/10/01/high-tension-as-catalonia-referendum-day-begins euronews.com;] adalwyd 10 Hydref 2017.</ref> Er hyn, pleidleisiodd 2.3 miliwn.<ref>[https://www.nytimes.com/2017/10/01/world/europe/catalonia-independence-referendum.html nytimes.com;] adalwyd 10 Hydref 2017.</ref>
Y bwriad oedd fodcynnal canlyniad y bleidlais ynrefferendwm ddi-droi'n-ôl aca yfyddai'n caiffcael ei wireddu, er y byddai cynnal y refferendwmhyn yn anghyfreithiol, <ref>[https://www.theguardian.com/world/2017/sep/10/catalans-celebrate-national-day-independence-protests ''Catalans to celebrate their national day with independence protests'']; cyhoeddwyd 10 Medi 2017; adalwyd 11 Medi 2017.</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-09-10/catalan-separatists-plot-show-of-strength-in-battle-with-madrid|title=''Catalan Separatists Plot Show of Force in Battle With Madrid''|last=Duarte|first=Esteban|date=11 Medi 2017|work=Bloomberg|access-date=13 Medi 2017|language=en}}</ref> yn llygad Llywodraeth Sbaen.
Y diwrnod wedi'r cyhoeddiad, sef y 7fed o Fedi, cyhoeddodd Llys Cyfansoddiad Sbaen waharddiad ar gynnal refferendwm o'i fath ond mynegodd Llywodraeth Catalownia nad oedd gorchymyn y llys yn ddilys yng Nghatalwnia ac aethant ati'n ddiymdroi i gasglu cefnogaeth i'r dymuniad o gael refferendwm gan 688 allan o 948 cyngor bwrdeisdrefol.<ref>https://www.reuters.com/article/us-spain-politics-catalonia/catalan-independence-vote-divides-regions-mayors-idUSKCN1BK0E2 www.reuters.com</ref><ref>http://www.municipisindependencia.cat/2017/09/el-60-dels-ajuntaments-catalans-ja-donen-suport-al-referendum-de-l1-doctubre/ www.municipisindependencia.cat</ref>
