Dinas Efrog Newydd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Nev1 (sgwrs | cyfraniadau)
fmt
Llaw a llygad -canrifoedd yn bennaf using AWB
Llinell 23:
Dinas yn [[Talaith Efrog Newydd|Nhalaith Efrog Newydd]] yw '''Dinas Efrog Newydd''' ([[Saesneg]]: ''New York City''). Hi yw'r ddinas fwyaf poblog yn [[Unol Daleithiau America]] tra bod ardal fetropolitanaidd Efrog Newydd ymysg ardaloedd mwyaf poblog y byd. Dinas ryngwladol flaenllaw ydyw, gyda dylanwad sylweddol yn fyd-eang ar fasnach, economi, diwylliant, ffasiwn ac adloniant. Yma hefyd ceir pencadlys y [[Cenhedloedd Unedig]], ac felly mae'n ganolfan bwysig o safbwynt materion rhyngwladol.
 
Fe'i lleolir ar arfordir Gogledd-ddwyreiniol yr Unol Daleithiau ar lannau [[Môr Iwerydd]]. Mae yno bum mwrdeisdref: Y [[Bronx]], [[Brooklyn]], [[Manhattan]], [[Queens]], ac [[Ynys Staten]]. Mae yno boblogaeth amcangyfrifol o 8,274,527 o bobl mewn ardal ychydig ynllai na 305 milltir sgwâr (790 km2).<ref>[http://home2.nyc.gov/html/dcp/pdf/lucds/nycprofile.pdf. NYC Profile" (PDF)]. Adran Gynllunio Dinas Efrog Newydd. Adalwyd 2008-05-22.</ref> Poblogaeth amcangyfrifol ardal fetropolitanaidd Efrog newydd yw 18,815,988 o bobl dros ardal o 6,720 milltir sgwâr (17,400 km2).<ref>[http://www.census.gov/popest/metro/files/2007/CBSA-EST2007-alldata.csv. Amcangyfrifau Blynyddol Poblogaeth Ardaloedd Metropolitanaidd: Ebrill 1, 2000 tan Gorffennaf 1, 2007]. U.S. Census Bureau. Adalwyd ar 2008-12-30.</ref>
 
Mae Efrog Newydd fwyaf adnabyddus ymysg dinasoedd yr Unol Daleithiau am ei threfnidaeth 24 awr, ac am ei dwysedd a'r amrywiaeth o bobl sy'n trigo yno. Yn 2005, roedd bron 170 o ieithoedd yn cael eu siarad yn y ddinas a ganwyd 36% o'i phoblogaeth y tu allan i'r Unol Daleithiau. Weithiau cyfeirir at y ddinas fel "Y Ddinas sydd Byth yn Cysgu", tra bod ei ffugenwau eraill yn cynnwys "Gotham" a'r "Big Apple".
Llinell 57:
Mae tir y ddinas wedi newid yn sylweddol oherwydd ymyrraeth dynol, gyda rhannau helaeth o dir wedi'u had-ennill ar hyd y glannau ers cyfnod y trefidigaethau Iseldireg. Gwelwyd yr enghraifft amlycaf o ad-ennill tir ym Manhattan Isaf, gyda datblygiadau fel Dinas Battery Park yn ystod y [[1970au]] a'r [[1980au]]. Mae rhai o amrywiadau naturiol topograffeg wedi cael eu llyfnhau, yn enwedig ym Manhattan.
 
Amcangyfrifir fod arwynebedd y ddinas yn mesur 304.8 milltir sgwâr (789 &nbsp;km²). Cyfanswm arwynebedd Dinas Efrog Newydd yw 468.9 milltir sgwâr (1,214 &nbsp;km²). Mae 164.1 milltir sgwâr (425 &nbsp;km²) o hyn yn ddwr a 304.8 milltir sgwâr (789 &nbsp;km²) yn dir. Man uchaf y ddinas yw Todt Hill ar Ynys Staten, sydd 409.8 troedfedd (124.9 m) uwchlaw lefel y mor a dyma yw'r man uchaf ar y glannau dwyreiniol, i'r de o [[Maine]]. Mae copa'r mynydd wedi'i orchuddio gan goedwig fel rhan o dir gwyrdd Ynys Staten.
 
=== Hinsawdd ===
Mae gan Ddinas Efrog Newydd [[hinsawdd is-drofannol llaith]]<ref>[http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/ World Map of the Köppen-Geiger climate classification] University of Veterinary Medicine Vienna. Adalwyd 2009-01-31</ref> ac ar gyfartaledd ceir yno 234 o ddiwrnodau o heulwen yn flynyddol.<ref>http://www.weatherbase.com</ref>
 
Yn gyffredinol, mae'r hafau yn boeth ac yn glos gyda thymheredd cyfartalog o 79 – 84&nbsp;°F (26 – 29&nbsp;°C) a thymheredd isaf o 63 – 69&nbsp;°F (17 – 21&nbsp;°C). Fodd bynnag, mae'r tymheredd yn pasio 90&nbsp;°F (32&nbsp;°C) am tua 16 -19 diwrnod bob haf.<ref>[http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=330527&refer=&units=us Swyddfa Hinsawdd Dinas Efrog Newydd] Adalwyd 2008-11-11</ref>
 
Tuedda'r gaeafau i fod yn oer, gyda'r lleoliadau arfordirol ychydig yn gynhesach, gyda thymheredd uchaf cyfartalog o 38 – 43&nbsp;°F (3 – 6&nbsp;°C) a thymheredd isaf o 26 – 32&nbsp;°F (−3 i 0&nbsp;°C), ond gall y tymheredd ostwng cymaint a'r 10au i'r 20au °F (−12 i −6&nbsp;°C) am rai dyddiau. Weithiau gall y tymheredd godi i hyd at y 50au neu 60au °F (~10 i 15&nbsp;°C) yn ystod y gaeaf.<ref>[http://nysc.eas.cornell.edu/climate_of_ny.html The Climate of New York] Swyddfa Hinsawdd Talaith Efrog Newydd. Adalwyd 2008-09-01</ref> Cyfnewidiol yw'r tywydd yn y Gwanwyn a'r Hydref, a gall fod yn oer neu'n gynnes, er fod y cyfnodau hyn yn bleserus gan amlaf oherwydd y lleithder isel. <ref>[http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=330527&refer==&units=metric Weatherbase] Swyddfa Hinsawdd Talaith Efrog Newydd. Adalwyd 2008-09-01</ref>
 
{{Hinsawdd Efrog Newydd}}
 
=== Amgylchedd ===
Y defnydd o drafnidiaeth yn Ninas Efrog Newydd yw'r uchaf yn yr Unol Daleithiau ac mae'r defnydd o [[tanwydd|danwydd]] yno yn gyfatebol i'r cyfartaledd cenedlaethol yn ystod y [[1920au]].<ref>Jervey, Ben (2006). The Big Green Apple: Your Guide to Eco-Friendly Living in New York City. Globe Pequot Press. ISBN 0-7627-3835-9. </ref> Mae allyriannau nwyon sy'n achosi'r effaith tŷ gwydr yn Ninas Efrog Newydd yn 7.1 tunnell metrig i bob person o'i gymharu â chyfartaledd cenedlaethol o 24.5 tunnell metrig.<ref>[http://www.nyc.gov/html/om/pdf/ccp_report041007.pdf. "Inventory of New York City Greenhouse Gas Emissions"] (PDF). New York City Office of Long-term Planning and Sustainability. Ebrill 2007. Adalwyd 2008-09-01.</ref> Mae holl drigolion Efrog Newydd yn gyfrifol am 1% o holl allyriannau nwyon [[effaith tŷ gwydr]] er mai 2.7% o holl boblogaeth y wlad maent yn cynrychioli. Mae person cyffredin sy'n trigo yn Efrog Newydd yn defnyddio hanner y [[trydan]] a ddefnyddir gan drigolion [[San Francisco]] a bron i chwarter o'r trydan a ddefnyddir gan berson o [[Dallas, Texas]].<ref> [http://www.nyc.gov/html/planyc2030/html/challenge/faq.shtml "Global Warming and Greenhouse Gases".] PlaNYC/The City of New York. 2006-12-06. Adalwyd 2008-09-01.</ref>
 
Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae'r ddinas wedi bod yn canolbwyntio ar leihau ei heffaith ar yr amgylchedd. Arweiniodd llygredd y ddinas at lefelau uchel o [[asma]] a chyflyrrau [[System resbiradol|resbiradol]] eraill ymysg trigolion y ddinas.<ref>Coburn, Jason, Jeffrey Osleeb, Michael Porter (June 2006). "Urban Asthma and the Neighbourhood Environment in New York City". Health & Place 12(2): td. 167–179. doi:10.1016/j.healthplace.2004.11.002. PMID 16338632. </ref> Rhaid i lywodraeth y ddinas brynu'r offer mwyaf effeithiol o ran ynni yn unig ar gyfer swyddfeydd a thai cyhoeddus yn y ddinas. Mae gan Efrog Newydd y fflyd mwyaf o [[bws|fysiau]] awyr lan hybrid-diesel yn y wlad, a rhai [[tacsi]]s hybrid cyntaf.
 
== Dinaswedd ==
Llinell 99:
== Chwaer ddinasoedd ==
{{Chwaerefrognewydd}}
<br {{clear="all">}}
 
== Cysylltiadau allanol ==