Ynys Bŷr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Porius1 (sgwrs | cyfraniadau)
BDim crynodeb golygu
Llinell 4:
Mae'r ynys wedi bod yn lle dymunol i fyw ers gwawr y dynolryw yng Nghymru. Mae [[archaeoleg]]wyr wedi darganfod olion pobl oedd yn byw yn [[Hen Oes y Cerrig yng Nghymru|Hen Oes y Cerrig]] yn [[Ogof Nana]] ar yr ynys.
 
Mae'n debyg ei bod fwyaf enwog am ei [[mynachlog]]. Adeiladwyd y gyntaf gan [[Sant]] [[Dyfrig]] yn y [[chweched ganrif]]. [[Clas]] Cymreig oedd y sefydliad hwnnw. Yn ôl un traddodiad, claddwyd Sant [[Cathen]], sefydlydd [[Llangathen]], yno. Yn amser y [[Normaniaid]] adeiladwyd [[Priordy Ynys Bŷr|priordy]] ar safle'r hen fynachlog ac mae rhan o'r hen adeilad yno o hyd. Yr oedd y [[Benedictiaid]] yno o [[1136]] tan i [[Harri VIII o Loegr]] ddiddymu'r mynachlogydd yn [[1536]]. Sefydlodd y [[Sistersiaid]] Diwygiedig fynachlog ar yr ynys yn [[1906]] ac maent yno hyd heddiw.
 
Yn amser y [[Normaniaid]] adeiladwyd [[priordy]] ar safle'r hen fynachlog ac mae rhan o'r hen adeilad yno o hyd. Mewn [[capel]] heb fod ymhell o'r priordy mae carreg gyda ysgrifen [[Ogam]] ac ysgrifen [[Lladin|Ladin]] arni. Mae'r ogam yn darllen - 'Dyma (golofn) Moel Dolbrochion mab .......', a'r Lladin 'Rwyf i wedi ei ddarpar â chroes. Gofynnaf i bawb a gerddo y ffordd hon weddïo dros enaid Cadwgan.'
 
Adeiladwyd [[goleudy]] ar yr ynys yn [[1828]].