Santes Dwynwen: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Ychwanegu gwybodaeth |
BDim crynodeb golygu |
||
Llinell 1:
[[Delwedd:Llyfr Santes Dwynwen.jpg|bawd|200px|Enghraifft o boblogeiddio Santes Dwynwen o'r 1990au ymlaen, gan Wasg y Lolfa.]]
Nawddsantes cariadon [[Cymru]] yw '''Dwynwen''' a oedd yn un o 24 merch [[Brychan|Brychan Brycheiniog]], yn y 5g.<ref>[http://www.amgueddfacymru.ac.uk/cy/cwestiynau/santesdwynwen/ Gwefan Amgueddfa Cymru]; adalwyd 17 Ionawr 2013</ref> Dethlir diwrnod Santes Dwynwen ar [[25 Ionawr]] trwy i gariadon anfon cardiau i'w gilydd.
[[Delwedd:Advent church.jpg|bawd|Eglwys ''Sen Adhwynn'' (Saesneg: ''St Adwenna'') ym mhentref Advent, Cernyw.]]
* Yn ôl y hanesyr oedd Dwynwen mewn cariad a Maelon, mab pennaeth llwyth arall. Ceisiodd Maelon cymeryd mantais rhywiol o'i chariad ond gwrthododd Dwynwen. Gwylltiod Maelon a'i threisio hi "gan dwyn malais arni yng gwŷdd y byd" Collodd Maelon pob diddordeb ynddi wedyn "yn troi fel dap o iâ. Yn ei trallod född hi i'r goedwig lle y gweddïodd ar i Dduw ei rhyddhau o'i chariad at Maelon; Gweddiodd yn daer nes blino yn llwyr a syrthio i cysgu. Breuddwydiodd ei fod wedi yfed diod oedd yn ei iachàu hi ond fod Maelon wedi yfed o'r un diod ac wedi ei droi yn dalp o iâ Gwnaeth Dwynwen tri cais mewn gweddi. Yn gyntaf, gofynnodd am i Maelon gael ei ddadmer. Yn ail gofynnodd i Dduw ateb ei gweddîau dros gariadon ac y buasent naill yn cael dedwyddwch parhol os oeddent yn caru yn gywir o'r galon, neu yn cael eu iachau o'u nwyd a'u traserch. Yn drydydd gofynnodd am beidio â dymuno phriodi byth. Ar ôl i'w dymuniadau cael eu gwireddu, daeth Dwynwen yn nawddsant cariadon. pende. Symudodd Dwynwen gyda'i chwaer Ceinwen i Fôn a oeddwedi goresgyn gan pictiaid. Y mae'n debyg aethant at perthnasau. Sefydlodd Dwynwen llan ar phenryn a elwir heddiw yn 'Ynys Llanddwyn' ger traeth Niwbwch ond nid oedd yn ynys pryd hynny. <ref>Kidson C, 1994, mewn sgwrs</ref> Ni bu Llanddwyn yn fan anhysbell yn y pumed canrif fel y mae hi heddiw; y mae'n llai na phump milltir o Aberffraw, un o'r prif llysoedd Cymru o'r Oes Haearn hyd at yr Oesoedd Canol. Bu yn agos hefyd i'r prif llwybr morwrol i Iwerddon o ollewin Ynys Môn i Dun Laoghaire. ▼
== Bywyd Dwynwen ==
▲* Yn ôl y hanesyr oedd Dwynwen mewn cariad a Maelon, mab pennaeth llwyth arall. Ceisiodd Maelon cymeryd mantais rhywiol o'i chariad ond gwrthododd Dwynwen. Gwylltiod Maelon a'i threisio hi "gan dwyn malais arni yng gwŷdd y byd" Collodd Maelon pob diddordeb ynddi wedyn ("yn troi fel
=== Dywediadau Dwynwen ===
* Priodolir iddi y dywediad "nid ennillir galonnau cyn gynted a sirioldeb" a dyfynnir yn gan Baring -Gould and Fisher, <ref>Baring -Gould,s a Fisher, J 1907, Lives of the British Saints, Cymrodorion</ref> er eu bod hwy yn cofnodi fersiwn wahanol o'r hanes. Iolo Morgannwg yw'r ffynhonnell dywediad arall: 'A glywaist ti chwedl Dwynwen Santes, merch deg Brychan hen? Nid caruaidd ond llawen.' a geir yn [https://archive.org/stream/iolomanuscripts00iologoog/iolomanuscripts00iologoog_djvu.txt llawysgrif 1848]'.
[[Delwedd:The Ruined Church, Lighthouse and Main Cross on Llanddwyn - geograph.org.uk - 255301.jpg|bawd|chwith|Adfeilion Eglwys Llanddwyn a'r [[Croes Geltaidd|Groes Geltaidd]].]]
Yn ôl y tair gweddi Lladin a ychwanegwyd at Lyfr Offeren Bangor yn 1494, cerddodd Dwynwen yr holl ffordd dros fôr [[Iwerydd]] rhag llid [[Maelgwn Gwynedd]]. Yn llawysgrifau [[Iolo Morganwg]] ceir fersiwn wahanol, sef y fersiwn uchod. Ym marddoniaeth [[Dafydd Trefor]] (c.1460 - 1528) disgrifir cleifion yn cael eu hiacháu gerllaw ei ffynnon a'i chapel.yn yr Oesodd Canol bu Dwynwen yn enwog ledled Gwynedd a bu ymweld a Llanddwyn yn boblogaidd iawn.
==Dafydd ap Gwilym==
| |||