Santes Canna: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
John Jones (sgwrs | cyfraniadau)
BDim crynodeb golygu
Tagiau: Golygiad cod 2017
RwthTomos1948 (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
Llinell 1:
[[Delwedd:Canna (santez) Santes Canna Llangan disc-headed cross slab (cropped).PNG|bawd|280px|Croes Santes Canna yn [[Llan-gan, Bro Morgannwg]].]]
Roedd Canna yn ferch i Tewdwr ap Emyr Llydaw<ref>Brereton T.D. 2000, The Book of Welsh Saints, Glyndwr publishing</ref> Mae yn anodd bod yn sicr fod unrhyw llan wedi cysegru â hi yn penodol gan ei bod hi yn cael ei chymysgu gyda o leiaf tair santes arall, Cain, Ceindrych a Cenhedlon.
Santes a fu'n byw yn Ne [[Cymru]] yn y [[6ed ganrif|chweched ganrif]] oedd '''Santes Canna'''. Sefydlodd [[eglwys]]i yn [[Llangan]], [[Sir Gaerfyrddin]] a [[Llan-gan, Bro Morgannwg]]. Mae dwy ardal yng [[Caerdydd|Nghaerdydd]]: [[Treganna]] a [[Pontcanna|Phontcanna]] yn dwyn ei henw hefyd.
 
Dihangodd eu theulu o Lydaw ar ôl i Hoel cipio rym yno tua 546. Priododd â Sadwrn oedd yn perthynas iddi a'i deulu hefyd wedi dianc o Lydaw. Priododd [[Sadwrn (sant)|Sadwrn]] a chawsant fab, [[Crallo]]. Buont yn byw am gyfnod yn ne Cymru ble sefydlasant Llansadwrn ger Llanymddyfri ac wedyn ymgatrefent ym Môn gan sefydlu Llansadwrn arall. Ar ôl farwolaeth Sadwrn prioddodd Canna eto, i Alllltu Redegog a cawsant dau o blant Eilian a Tegfan.
 
Mae Canna yn cael ei chysylltu gyda nifer o eglwysi ond gan fod y mwyafrif yn ne Cymru mae'n mwy tebyg y dylent cael ei chysylltu gyda un o merched Brychan
 
Yn eglwys Biwmares mae cerfluniau o Canna a Sadwrn a gwnaethpwyd yn y 15ed canrif. <ref>Spencer, R, 1991 Saints of Wales and the West Country, Llanerch</ref>Mae cerflun Canna yn dangos llyfr yn ei llaw, arwydd ei bod hi wedi addysu erail ac yn y llaw arall ffôn, sy'n ail-dechrau tyfu brigai a dail.
 
Bu ei mab [[Eilian|Eilian hefyd yn sant]]; cysylltir ef gyda [[Llaneilian]] ar [[Ynys Môn]] a [[Llaneilian-yn-Rhos]] ger [[Bae Colwyn]]
 
Nid oes sôn amdani yn y traethodyn achyddol ''[[Bonedd y Saint]]'' ([[12g]]) nac ychwaith yn ''Calendrau Cymreig'' ac ychwanegodd [[Iolo Morgannwg]] lawer o gam-wybodaeth amdani.<ref>[https://www.llgc.org.uk/fileadmin/fileadmin/docs_gwefan/casgliadau/Drych_Digidol/Deunydd_print/Welsh_Classical_Dictionary/03_C1.pdf ''A Welsh Classical Dictionary'';] gol: Peter Clement Bartrum; Llyfrgell Genedlaethol Cymru.</ref>
 
.
Yn ôl rhai o'r achau, roedd Canna yn ferch Tewdwr Mawr o Lydaw (Tewdwr Mawr ap Emyr Llydaw). Priododd [[Sadwrn (sant)|Sadwrn]] a chawsant fab, [[Crallo]]. Trod Sadwrn yn feudwy, gan adael ei deulu a phriododd Canna eilwaith, gydag Alltu Redegog, a chawsant fab a ddaeth yn ddiweddarach hefyd yn sant, sef [[Eilian]]; cysylltir ef gyda [[Llaneilian]] ar [[Ynys Môn]] a [[Llaneilian-yn-Rhos]] ger [[Bae Colwyn]].
 
Dethlir ei gŵyl ar [[25 Hydref]].<ref name="BBC">{{cite web | last = BBC | title = Reading the Ruins | work = History Wales | publisher = BBC | url = http://212.58.240.31/wales/history/sites/rr/pages/rr-6.shtml | accessdate = 2006-10-26}}</ref><ref>[http://catholicsaints.info/saint-canna-verch-tewdr-marw/ catholicsaints.info;] adalwyd 5 Mawrth 2017.</ref>