|
MaecanserMae '''canser''' neu '''cancrcanser''' yn grŵp o [[haint|heintiau]] ble mae [[cell]]oedd yn ''ymosodol'' (yn tyfu a [[rhannu]] yn rhy sydyn a chryf nes mynd yn rhemp drwy'r corff gan ymosod arno. Yn aml, gall chwalu drwy'r corff, drwy gyfrwng y [[lymff]] neu'r [[gwaed]]. Tyfu, ymosod a chwalu; dyma'r nodweddion sy'n eu gwahaniaethu oddi wrth y [[tiwmor]]. Gall rhai mathau o gancrganser greu tiwmor, ac eraill megis [[liwcemia]] yn peidio a gwneud hynny.
Y gangen honno o [[meddygaeth|feddygaeth]] sy'n [[astudio]], [[diagnosis meddygol|gwneud diagnosis]], [[triniaeth feddygol|trin]] ac atal cancrcanser ydyw [[oncoleg]].
== Cancr mewn oedolion ==
! width="170px" | mwyaf cyffredin (yn ôl nifer o achosion)!! width="170px" | mwyaf cyffredin (yn ôl marwolaeth)
|-
|[[cancrcanser y prostad]] (33%) || cancrcanser yr ysgyfaint (31%) || [[cancrcanser y fron]] (32%) || cancrcanser yr ysgyfaint (27%)
|-
| [[cancrcanser yr ysgyfaint]] (13%) || cancrcanser y prostad (10%) || cancrcanser yr ysgyfaint (12%) || cancrcanser y fron (15%)
|-
| [[cancrcanser colorectaidd]] (10%) || cancrcanser colorectaidd (10%) || cancrcanser colorectaidd (11%) || cancrcanser colorectaidd (10%)
|-
| [[cancrcanser y bledren]] (7%) || [[cancrcanser y pancreas]] (5%) || [[cancrcanser endometriaidd]] (6%) || [[cancrcanser ofaraidd]] (6%)
|-
| [[melanoma]] croenol (5%) || [[liwcemia]] (4%) || [[lymffoma ddi-Hodgkin]] (4%) || cancrcanser y pancreas (6%)
|}
===Cancr mewn plant===
Peth gymharol brin ydyw cancrcanser mewn [[plentyn|plant]] a [[glasoed]]: dim ond 150 achos ym mhob miliwn o blant. Dengys ystadegau'r 'National Cancer Institute' sydd wedi'i sefydlu yn UDA, fod yr achosion o gancrganser mewn plant wedi cynyddu bron i 20% rhwng 1975 a 1990, yn bennaf oherwydd y cynnydd mewn achosion o [[liwcemia]]. Ers 1990, mae'r niferoedd wedi lleihau ychydig.<ref>Awduron: James G. Gurney, Malcolm A. Smith, Julie A. Ross (1999) ''Cancer Incidence and Survival among Children and Adolescents, United States SEER program 1975-1995'', Cancer Statistics Branch, National Cancer Institute, a geir ar y wefan: [http://www.seer.cancer.gov/publications/childhood/ SEER web site]</ref>
Mae'r plant sy'n byw ger [[atomfa|atomfeydd niwclear]] yn fwy tebygol o gael cancrcanser.<ref>[http://www.globalresearch.ca/index.php?context=va&aid=8785 Reasonable Doubt: Children living near nuclear facilities face an increased risk of cancer.]</ref>
== Cyfeiriadau ==
| 