Casglwr [[llawysgrifau Cymreig]] ac un o sylfaenwyr [[Llyfrgell Genedlaethol Cymru]] oedd Syr '''John Williams''' ([[6 Tachwedd]] [[1840]] – [[24 Mai]] [[1926]]). Fe'i ganed ar fferm "Y Beili", [[Gwynfe]], [[Sir Gaerfyrddin]] a bu farw yn "Blaenllynant", Aberystwyth.
Brodor o Sir Gaerfyrddin oedd Syr John. ArCafodd ôl gyrfayrfa fel [[llawfeddyg]] yn [[Abertawe]] ac yna yng [[Coleg Prifysgol Llundain|Ngholeg Prifysgol Llundain]]; afe'i chaelgwnaed ei urddo'nyn farchog ym 1894 am ei wasanaeth i [[llawfeddygaeth|lawfeddygaeth]], dychwelodd i'w sir enedigol ym 1903 i fyw yn [[Llansteffan]].
Trwy gydol ei oes bu'n gasglwr [[llawysgrif]]au brwd. Roedd ei gasgliad, a seiliwyd ar y casgliad cynnar a adwaenir fel [[Llawysgrifau Llansteffan]], yn cynnwys llawysgrifau ychwanegol a gasglwyd gan hynafiaethwyr fel [[Gwallter Mechain]] a Syr Thomas Phillipps, a rhai o lawysgrifau'r bardd [[Lewis Morris]], ac eraill. Yn ogystal, prynodd [[Llawysgrifau Peniarth|Lawysgrifau]] [[Peniarth]] ym 1908. Bu ganddo felly un o'r casgliadau gorau o lawysgrifau Cymraeg erioed.
Llinell 11:
==Mewn diwylliant poblogaidd==
Yn y ffilm [[Y Llyfrgell (ffilm)|Y Llyfrgell]] mae’r cymeriad Dan yn honni maemai Syr John oedd y [[llofrudd cyfresol]] [[Jack the Ripper]]. Daw’r cyhuddiad o lyfr a gyhoeddwyd yn 2005, ''Uncle Jack''<ref>Williams, Tony; Price, Humphrey (2005). ''Uncle Jack''. London: Orion. ISBN 978-0-7528-6708-3</ref>, a ysgrifennwyd gan un o ddisgynyddion honedig y llawfeddyg, Tony (Michael Anthony) Williams, a’i gyd awdur Humphrey Price. Mae'r awduron yn honni bod y merched a chafodd eu llofruddiolofruddiwyd yn adnabod y meddyg yn bersonol a'iu bod wedi eu lladd a’u llurgunio mewn ymgais i ymchwilio i achos anffrwythlondeb ei wraig. Mae'r llyfr hefyd yn honni mai cyllell lawfeddygol a oedd yn eiddo i Syr John Williams (sydd i’w weldgweld yn y Llyfrgell Genedlaethol), oedd arf y llofruddiaethaullofrudd<ref>[https://www.theguardian.com/uk/2005/apr/24/ukcrime.tonythompson1 Knife clue could solve mystery of the Ripper] adalwyd 1 Mai 2017</ref>. Mae amheuon difrifol wedi eu codi gan eraill am gymhwysedd a chymhelliant yr awduron<ref>[http://www.casebook.org/suspects/dr-john-williams.html Ripper Casebook Dr John Williams] adalwyd 1 Mai 2017</ref><ref>Pegg, Jennifer (Ionawr 2006). ""Shocked and Dismayed" – An Update on the Uncle Jack Controversy". Ripper Notes. Inklings Press. 25: 54–61. ISBN 0-9759129-6-8</ref>.
