John Josiah Guest: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Ar farwolaeth ei dad ym 1807 etifeddodd John ran ei dad yng Ngwaith Haearn Dowlais gan ddod yn berchennog mwyafrifol y gwaith ym 1815 a'i llwyr berchennog ym 1849. Llwyddodd i gynyddu allbwn y cwmni yn sylweddol o 5 mil tunnell o haearn ym 1806 i 75 mil tunnell ym 1849. O ganol y 1830au i ddiwedd y 1840au roedd gwaith Dowlais ar ei hanterth. Erbyn 1845 roedd yno deunaw ffwrnais (y nifer cyfartalog ar gyfer gwaith haearn oedd tri), gyda phob un yn cynhyrchu dros gant o dunelli bob wythnos. Roedd y safle yn cwmpasu 40 erw a'r gweithlu yn rhifo mwy na saith mil. Cafodd ail waith, ''Gwaith Ifor'' (wedi ei enwi ar ôl ei fab hynaf ei godi ym 1839 ar gost o £ 47,000. Gan fod y rhwydwaith rheilffyrdd yn ehangu trwy'r byd llwyddodd y cwmni i ennill contractau ymyng Mhrydainngwledydd Prydain a thu hwnt, yn arbennig yn yr [[Almaen]], [[Rwsia]], ac [[Unol Daleithiau America]]. Ym 1844, er enghraifft, enillwyd archeb ddigynsail am 50,000 o dunelli o gledrau i Rwsia.

Etholwyd Guest yn [[Aelod Seneddol]] Annibynnol dros etholaeth Honington, Dyfnaint ym 1826 a'r addewid o ymddwyn fel ''cyfaill i ryddid crefyddol a sifil''<ref>Trewman’s Exeter Flying Post, Tud 15, 22 Mehefin, 1826</ref> gan gadw at ei addewid; bu'n gwrthwynebu, caethwasiaeth, cyfreithiau gwrth Catholigion a chyfreithiau diffyndollau a oedd yn codi prisiau nwyddau i'r tlodion. Yr oeddRoedd yn frwd o blaid diwygio'r Senedd ac fe fu yn allweddol yn sicrhau bod etholaeth [[Sir Forgannwg (etholaeth seneddol)|Sir Forgannwg]] yn cael aelod ychwanegol a bod [[Bwrdeistref Merthyr Tudful (etholaeth seneddol)|Bwrdeistref Merthyr Tudful]] a [[Dosbarth Abertawe (etholaeth seneddol)|Dosbarth Abertawe]] yn cael cynrychiolaeth Seneddol. Doedd ei frwdfrydedd dros ddiwygio ddim yn boblogaidd yn etholaeth Honiton, sedd dau aelod yn cynrychioli un dref marchnad; yn Etholiad Cyffredinol 1831 syrthiodd o frig y pôl i'r trydydd safle gan golli ei sedd.

Yn ystod [[Gwrthryfel y gweithwyr ym Merthyr Tudful]], yr oeddroedd Guest, yn amlwg, ar ochr y meistri a ''chyfraith a threfn''; ond mae'n debyg ei fod yn ychydig mwy cymedrol na rhai o'i gyd feistri megis [[William Crawshay II]] a oedd am ddangos ''y gwrthwynebiad mwyaf pendant i'r gweithredoedd anghyfreithiol'' a [[Crawshay Bailey]] a oedd yn addo ''mentro fy mywyd yn hytrach na cholli fy eiddo'' ac yn addo defnyddio holl rym y wlad ar y gwrthryfelwyr pe na baent yn ildio a dychwelyd i'w llefydd gwaith; yr oeddroedd Guest yn argymell eu bod yn dychwelyd i'w cartrefi ac yn ddwys ystyried ffurf amgenach o fynegi eu hanghydfod. Yn ôl rhai adroddiadau o'r wasg ar ddiwrnod olaf y terfysg fe arbedwyd cyflafan pan safodd Guest rhwng y milwyr a'r protestwyr gan sicrhau nad oedd modd i'r milwyr saethu heb ei ladd ef a gan sicrhau amddiffyn hawliau'r gweithwyr pe baent yn ymwasgaru.<ref>The Cardiff and Merthyr Guardian Glamorgan Monmouth and Brecon Gazette, 4 Rhagfyr 1852, ''The Death of Sir Josiah John Guest'' [http://papuraunewydd.llyfrgell.cymru/view/3090410/3090413/29/] adalwyd 1 Medi, 2015</ref>