Cymry Llundain: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Erbyn canol y 18fed ganrif roedd cymuned bur sylweddol o Gymry alltud yn byw yno, naill ai dros dro neu'n barhaol. Am fod Cymru yn amddifad o brifddinas a chanolfannau trefol mawr, daeth Llundain yn ganolbwynt i lenorion a hynafiaethwyr hefyd a sefydlwyd sawl cymdeithas ddiwylliannol wladgarol yno, gan gynnwys y [[Gwyneddigion]] a'r [[Cymmrodorion]]. Er eu bod yn gweithio o Lundain, un o brif amcanion y cymdeithasau hyn oedd hyrwyddo [[llenyddiaeth Gymraeg]] ac astudiaethau hynafiaethol ynyng Nghymru ei hun, yn ogystal â cheisio ennill parch at etifeddiaeth Cymru yng nghylchoedd deallusion Lloegr. Mae'r bobl a gysylltir a'r gweithgareddau hyn yn cynnwys [[Morrisiaid Môn]] (yn enwedig [[Lewis Morris]]), [[William Owen Pughe]], [[Owain Myfyr]], [[Goronwy Owen]] a [[Iolo Morganwg]]. I Iolo yn enwedig roedd gan hawlio Llundain yn ôl gan y Cymry, fel petai, yno arwyddocad symbolaidd, a chynhaliodd gyfarfod cyntaf [[Gorsedd Beirdd Ynys Prydain]] yno. Dyma pryd sefydlwyd [[Ysgol Gymraeg Llundain]] hefyd, a fu'n gartref i lawysgrifau Cymraeg pwysig am gyfnod, yn ogystal â lle i ddarparu addysg Gymraeg.

Bu trai ar y gweithgarwchgweithgareddau hyn yn y 19eg ganrif, wrth i argraffweisg niferus gael eu sefydlu yng Nghymru ac ysbryd [[Ymneilltuaeth]] afael yn y wlad. Ond erbyn canol y ganrif, am resymau economaidd yn bennaf, ymfudodd nifer o bobl o haneau is cymdeithas i Lundain er mwyn cael gwaith, yn enwedig o rannau gwledig o dde-orllewin Cymru fel [[Ceredigion]] a [[Sir Gaerfyrddin]] (tueddai pobl yn y Gogledd i geisio gwaith yn [[Lerpwl]]). Roedd y porthmyn wedi arfer cyrchu gwartheg i Lundain ers canrifoedd, ond heb aros yno fel rheol. Ond rwan aeth nifer o werthwyr llaeth gyda nhw ac ymsefydlu yno gan fod galw am eu cynnyrch yn y farchnad, a Llundain yn tyfu mor gyflym. Codwyd sawl [[capel]] Cymraeg yn Llundain yn y cyfnod yma hefyd.