Arthur Griffith: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dafyddt (sgwrs | cyfraniadau) B Gwybodlen wicidata |
Arthur Griffith Grave at Glasnevin Cemetery.jpg |
||
Llinell 12:
Yn dilyn [[Gwrthryfel y Pasg]] bu cynnydd mawr yn y gefnogaeth i Sinn Féin. Etholwyd Griffith yn aelod seneddol dros Ddwyrain [[Cavan]] mewn is-etholiad yng nghanol 1918, ac yn yr [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1918|etholiad cyffredinol]] ddiwedd y flwyddyn enillodd Sinn Féin fwyafrif mawr o seddau Iwerddon. Gwrthodasant fynd i'r senedd, gan sefydlu senedd Wyddelig [[Dáil Éireann (1919-1922)|Dáil Éireann]]. Dilynwyd hyn gan [[Rhyfel Annibyniaeth Iwerddon|Ryfel Annibyniaeth Iwerddon]] yn erbyn y fyddin Brydeinig. Carcharwyd Griffith am gyfnod yn 1921.
[[Delwedd:Arthur Griffith Grave at Glasnevin Cemetery.jpg|bawd|chwith|Bedd Griffiths ym Mynwent Glasnevin]].
Ym mis Hydref 1921, gofynnodd yr Arlywydd [[Éamon de Valera]] iddo fod yn arweinydd y tîm Gwyddelig yn y trafodaethau gyda'r Llywodraeth Brydeinig. Ar ôl llawer o fargeinio daethpwyd i gytundeb cyn diwedd y flwyddyn; cyfaddawd o ran mai statws dominiwn oedd yn cael ei gynnig yn hytrach na gweriniaeth. Ymddiswyddodd de Valera mewn protest, a daeth Griffith yn Arlywydd, gyda [[Michael Collins]] yn bennaeth y llywodraeth. Erbyn hyn roedd iechyd Griffith yn dirywio, a bu farw ar [[12 Awst]], [[1922]], yn 50 oed. Claddwyd ef ym
▲Ym mis Hydref 1921, gofynnodd yr Arlywydd [[Éamon de Valera]] iddo fod yn arweinydd y tîm Gwyddelig yn y trafodaethau gyda'r Llywodraeth Brydeinig. Ar ôl llawer o fargeinio daethpwyd i gytundeb cyn diwedd y flwyddyn; cyfaddawd o ran mai statws dominiwn oedd yn cael ei gynnig yn hytrach na gweriniaeth. Ymddiswyddodd de Valera mewn protest, a daeth Griffith yn Arlywydd, gyda [[Michael Collins]] yn bennaeth y llywodraeth. Erbyn hyn roedd iechyd Griffith yn dirywio, a bu farw ar [[12 Awst]], [[1922]], yn 50 oed. Claddwyd ef ym [[Mynwent Glasnevin]].
{{Rheoli awdurdod}}
| |||