James Callaghan: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

'''Leonard James Callaghan, Arglwydd Callaghan o Gaerdydd''', [[Urdd y Gardys|KG]], [[Cyfrin Gynghorwr|PC]] ([[27 Mawrth]] [[1912]] – [[26 Mawrth]] [[2005]]), oedd [[Prif Weinidog y Deyrnas Unedig]] mewn llywodraeth [[Y Blaid Lafur (DU)|Lafur]] rhwng [[1976]] a [[1979]]. Adnabyddid ef wrth ei ail enw, James, wedi'i fyrhau i Jim yn aml, Llysenw arno yn aml oedd "Sunny Jim" neu "Big Jim". Ef yw'r unig berson sydd wedi llenwi pedair swydd bwysicaf y llywodraeth, sef [[Canghellor y Trysorlys]], [[Ysgrifennydd Cartref]], [[Ysgrifennydd Tramor]] a Phrif Weinidog; yn wir, efe yw'r unig berson sydd wedi llenwi y tair swydd gyntaf ar y rhestr yna. Ar [[14 Chwefror]], [[2005]], rhagorodd ef [[Harold Macmillan]] fel y Prif Weinidog Prydeinig ag oedd wedi byw yn hiraf, sef i'r oedran o 92 mlynedd, 10 mis ac 18 dydd.

Yn dilyn buddugoliaeth Llafur yn yr etholiad Cyffredinol ynym Mawrth [[1974]] daeth Callaghan yn ôl i'r Cabinet fel [[Ysgrifenydd Tramor]], gan gynnwys y cyfrifoldeb o ailgytundebu aelodaeth Prydain yn y [[Marchnad Gyffredin|Farchnad Gyffredin]]. Cefnogodd y bleidlais "Ie" yn refferendwm [[1975]] dros gadw Prydain yn y [[Cymuned Economaidd Ewropeaidd|Gymuned Economaidd Ewropeaidd (EEC)]]. Pan ymddiswyddodd [[Harold Wilson]] ym [[1976]], etholwyd Callaghan fel arweinydd [[Y Blaid Lafur (DU)|Llafur]] gan yr aelodau seneddol.

Roedd ei unig dymor fel Brif Weinidog yn anodd gan nad oedd gan Lafur fwyafrif yn y TŷNhŷ'r Cyffredin. Roedd rhaid iddo trafoddrafod gyda'r pleidiau bach megis yr [[Plaid Unoliaethol Wlster|Unoliaethwyr]] yng Ngogledd Iwerddon a Phlaid VenedlaetholGenedlaethol yr Alban a Phlaid Cymru. Canlyniad hyn oedd cytundeb rhwng [[Y Blaid Lafur (DU)|Llafur]] a'r [[Y Blaid Ryddfrydol|Blaid Ryddfrydol]]. Er fod Callaghan wedi bod yn gefnogwr i'r undebau, roeddent yn gwneud pethau' anodd iddo ac yr oedd y cytundeb gyda'r Rhyddfrydwyr yn fregus. Yn ystod gaeaf [[1978]] a ddechraudechrau [[1979]], cafwyd nifer o streiciau difrifol. Ar [[28 Mawrth]] [[1979]] cafwyd pleidlais o ddiffyg hyder yn y senedd. ac feFe gollwyd y bleidlais, ac yn y a bu rhaid iddo alw etholiad cyffredinol,. ynYn yr [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1979]]|etholiad hwnnw]], trechwyd Llywodraeth Callaghan yn drwm gan y [[Y Blaid Geidwadol (DU)|Blaid Geidwadol]] a daeth [[Margaret Thatcher]] yn brif weinidog.