Firws: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Manion using AWB |
Dim crynodeb golygu |
||
Llinell 1:
{{Cyffuriau | fetchwikidata = ALL }}
[[Organeb]] (pathogen) bychan iawn yw '''firws''' (neu '''feirws''') sy'n medru byw oddi fewn i organeb fyw arall yn unig.<ref name="pmid16984643">{{vcite journal
|author=Koonin EV, Senkevich TG, Dolja VV
Llinell 32 ⟶ 18:
Mae'r firws yn lledaenu mewn sawl ffordd; mae [[pryf]]aid fel yr [[affid]] yn eu trosglwyddo o blanhigyn i blanhigyn; pryfaid sy'n sugno gwaed (fectorau) sydd hefyd yn gyfrifol am eu trosglwyddo o anifail i anifail a thrwy'r awyr e.e. mae'r firws ffliw yn cael ei drosglwyddo drwy beswch neu disian. Mae'r [[norofirws]] a'r [[rotofirws]] yn ymledu drwy gyffyrddiad: o [[ymgarthion]] i'r [[ceg]]. o berson i berson. Gallant fynd i fewn i'r corff mewn dŵr neu fwyd. Dull arall o ymledu ydy drwy gyffyrddiad rhywiol fel y gwna'r firws [[HIV]].
Mae gan firysau gyfnodau 'cwsg' hefyd ble gallant gyfuno â [[DNA]] niwclear, gan ailymddangos fel ffurf ffyrnig yn ddiweddarach, yn aml pan fydd ymwrthedd yr organeb yn isel. Dyma pam, er enghraifft, os ydych wedi cael brech yr ieir, gallwch gael yr eryr yn ddiweddarach - mae firws brech yr ieir wedi ymgyfuno â'ch DNA ar ffurf cwsg gan ailymddangos fel yr eryr pan fod eich ymwrthedd yn isel.<ref>{{Cite web|url=http://adnoddau.cbac.co.uk/Pages/ResourceByArgs?subId=16|title=Iechyd a GofalCymdeithasol|date=2011|accessdate=2017|website=CBAC|last=|first=|archiveurl=|archivedate=|deadurl=}}</ref>
== Diagnosis ==
Gellir clustnodi firysau yn ôl y lleoliad a'r symptomau a achosir, trwy gasglu sampl ac adweithio yn erbyn gwrthgyrff penodol neu drwy gasglu ac adnabod dilyniannau o asid niwclëig.
== Triniaeth ==
Nid oes llawer o gyffuriau penodol ar gael hyd yn oed nawr, (mae [[Tamiflu]] yn enghraifft amserol), ac am lawer o flynyddoedd nid oedd 'triniaethau' i'w cael o gwbl a allai ladd y cyfrwng heintus. Mae'r prif driniaethau'n ymwneud â lleddfu'r symptomau, e.e. defnyddio cyffuriau gwrthlidiol neu boenliniarwyr, a gorffwys a maeth da er mwyn rhoi'r cyfle gorau i system imiwnedd y person o guro'r haint.
Fel rheol y dull rheoli dewisol yw ataliad drwy [[imiwneiddio]] – ‘brechu’. Mae'r imiwnedd a roddir yn amrywio o ran parhad ei effeithiolrwydd. Gall brechu ddigwydd yn ystod plentyndod, neu ar adeg arall gyfleus yn achos llawer o imiwneddau hirbarhaol, ond mae angen iddo fod yn agosach mewn amser at y datguddiad tebygol yn achos imiwneddau byr hoedlog a firysau sy'n newid yn gyflym
==Cyfeiriadau==
| |||