Santes Dwynwen: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
BDim crynodeb golygu |
Sian EJ (sgwrs | cyfraniadau) B Rhedeg AWB i glirio gwallau using AWB |
||
Llinell 5:
== Bywyd Dwynwen ==
* Yn ôl y hanes yr oedd Dwynwen mewn cariad a Maelon, mab pennaeth llwyth arall. Ceisiodd Maelon cymeryd mantais rhywiol o'i chariad ond gwrthododd Dwynwen. Gwylltiod Maelon a'i threisio hi "gan dwyn malais arni yng gwŷdd y byd" <ref name=":0" /> Collodd Maelon pob diddordeb ynddi wedyn ("yn troi fel dalp o iâ). Yn ei trallod dihangodd hi i'r goedwig lle y gweddïodd ar i Dduw ei rhyddhau o'i chariad at Maelon. Gweddiodd yn daer nes blino yn llwyr a syrthio i cysgu. Breuddwydiodd ei fod wedi yfed diod oedd yn ei iachàu hi ond fod Maelon wedi yfed o'r un diod a'r diod wedi ei droi yn dalp o iâ. Gwnaeth Dwynwen tri cais mewn gweddi. Yn gyntaf, gofynnodd am i Maelon gael ei ddadmer. Yn ail gofynnodd i Dduw ateb ei gweddîau dros gariadon fel y buasent, naill yn cael dedwyddwch parhol os oeddent yn caru yn gywir o'r galon, neu yn cael eu iachau o'u nwyd a'u traserch. Yn drydydd gofynnodd am beidio â dymuno priodi byth. Ar ôl i'w dymuniadau cael eu gwireddu, daeth Dwynwen yn nawddsant cariadon.<ref>Spencer, R, 1990, Saints of Wales and the West Country, Llannerch</ref>
=== Sefydlu Llanddwyn a Llangeinwen ===
Symudodd Dwynwen gyda'i chwaer Ceinwen i Fôn a oedd wedi goresgyn gan Pictiaid. Y mae'n debyg aethant at perthnasau. Sefydlodd Dwynwen llan ar phenryn a elwir heddiw yn 'Ynys Llanddwyn' ger traeth Niwbwch ond nid oedd yn ynys pryd hynny.
=== Dywediadau Dwynwen ===
* Priodolir iddi y dywediad "nid ennillir galonnau cyn gynted a sirioldeb" a dyfynnir yn gan Baring -Gould and Fisher,
[[Delwedd:The Ruined Church, Lighthouse and Main Cross on Llanddwyn - geograph.org.uk - 255301.jpg|bawd|chwith|Adfeilion Eglwys Llanddwyn a'r [[Croes Geltaidd|Groes Geltaidd]].]]
Yn ôl y tair gweddi Lladin a ychwanegwyd at Lyfr Offeren Bangor yn 1494, cerddodd Dwynwen yr holl ffordd dros fôr [[Iwerydd]] rhag llid [[Maelgwn Gwynedd]]. Yn llawysgrifau [[Iolo Morganwg]] ceir fersiwn wahanol, sef y fersiwn uchod. Ym marddoniaeth [[Dafydd Trefor]] (c.1460 - 1528) disgrifir cleifion yn cael eu hiacháu gerllaw ei ffynnon a'i chapel. Bu Dwynwen yn enwog ledled Gwynedd yn yr Oesoedd Canol a bu ymweld a Llanddwyn yn boblogaidd iawn.
==Dafydd ap Gwilym==
Saif adfeilion eglwys Dwynwen a codwyd yn yn 14g hyd heddiw ar ynys Llanddwyn ar safle y llan gwreiddiol. Yn ystod y 14g gwelodd y bardd Dafydd ap Gwilym ddelw aur o Dwynwen y tu mewn i'r eglwys. Yn ddewr (neu'n ddigywilydd) gofynnodd iddi fod yn llatai rhyngddo a Morfudd, y ferch a ddymunai ei hennill. Gwnaeth hyn, er fod Morfudd eisoes yn briod.
== Coelion y Werin am Ddwynwen ==
|