Laryncs: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dileu testun Saesneg |
Sian EJ (sgwrs | cyfraniadau) Rhedeg AWB i glirio gwallau using AWB |
||
Llinell 43:
[[Delwedd:Gray386.png|bawd|Cyhyrau laryngeal ecstrinsig]]
* Mae'r cyhyrau sternothyroid yn gwasgu'r laryncs.
* Mae'r cyhyrau Omohyoid yn gwasgu'r laryncs.
* Mae'r cyhyrau Sternohyoid yn gwasgu'r laryncs.
* Cyhyrau constrictor israddol
* Mae cyhyrau'r Thyrohyoid yn dyrchafu'r laryncs.
* Mae'r Digastric yn dyrchafu'r laryncs.
* Mae'r Stylohyoid yn dyrchafu'r laryncs.
* Mae'r Mylohyoid yn dyrchafu'r laryncs.
* Mae'r Geniohyoid yn dyrchafu'r laryncs.
* Mae'r Hyoglossus yn dyrchafu'r laryncs.
* Mae'r Genioglossus yn dyrchafu'r laryncs.
=== Gwefyddu ===
Llinell 79:
Rôl bwysicaf y laryncs yw ei swyddogaeth amddiffynol; atal gwrthrychau tramor rhag mynd i mewn i'r ysgyfaint trwy beswch a gweithrediadau atblygol eraill. Mae peswch yn deillio o'r anadliad dwfn trwy'r plygiadau lleisiol, ac yna codiad y laryncs ac ychwanegiad tynn (cau) y plygiadau lleisiol. Mae'r anadliad allan gorfodol a ddilynir, a gynorthwyir gan adenyn meinwe a chyhyrau'r anadliad allan, yn chwythu'r plygiadau lleisiol ar wahân, ac mae'r pwysedd uchel yn gwthio'r gwrthrych llidus o'r gwddf. Mae clirio'r gwddf yn llai ffyrnig na pheswch, ond mae'n debyg i'r ymdrech gynyddol i anadlu allan yn y tynhau o'r cyhyrau laryngeol. Mae peswch a chlirio'r gwddf yn weithrediadau ragweladwy ac angenrheidiol gan eu bod yn clirio'r llwybr anadlu, ond mae'r ddau yn gosod y plygiadau lleisiol o dan straen sylweddol.
Rôl bwysig arall y laryncs yw datrysiad yr abdomen, math o symudiad Valsalva lle mae'r ysgyfaint yn cael ei llenwi ag aer er mwyn cryfhau'r thorax fel bod modd i'r nerth a ddefnyddir i godi yn medru trosglwyddo lawr i'r coesau. Cyflawnir hyn trwy anadliad dwfn ac yna nodiadau'r plygiadau lleisiol. Mae'r rhochian wrth godi gwrthrychau trwm yn deillio o ganlyniad i'r ychydig awyr sy'n dianc trwy'r plygiadau lleisiol yn barod i'r seinyddiaeth.
Mae llathludiad y plygiadau lleisiol yn bwysig yn ystod ymarfer corfforol. Mae'r plygiau lleisiol yn cael eu gwahanu gan ryw 8 milimetr (0.31 yn) yn ystod anadliad arferol, ond mae hyn yn cael ei ddyblu yn ystod anadliad gorfodol.
Llinell 98:
* Mae'r ddau fath o ganser y laryncs sy'n berthnasol i'w gilydd, sef carcinoma celloedd corsiog a charcinoma verrucous, yn cael eu cysylltu'n gryf gydag amlygiad ailadroddus i fwg sigaréts ag alcohol.
* Paresis llinyn lleisiol yw gwendid un neu ddau blygiad lleisiol a all effeithio'n fawr ar fywyd bob dydd.
* Spasm laryngeal idiopathig
* Mae reflux Laryngopharyngeal yn gyflwr lle mae asid o'r stumog yn llidro ac yn llosgi'r laryncs. Gall niwed tebyg ddigwydd gyda chlefyd reflux gastroesophageal (GERD).<ref>{{Harvard citation no brackets|Laitman|Reidenberg|1997}}</ref>[./Larynx#cite_note-13 <span class="mw-reflink-text"><nowiki>[13]</nowiki></span>]<ref>{{Harvard citation no brackets|Lipan|Reidenberg|Laitman|2006}}</ref>
* Mae Laryngomalacia yn gyflwr cyffredin iawn mewn babanod, lle mae cartilag meddal y laryncs uchaf yn cwympo'n fewnol yn ystod anadlu, gan achosi rhwystr i'r llwybr anadlu.
Llinell 128:
== Gweler hefyd ==
* Hanes y plygiadau llesiol
* Tarddiad y lleferydd
* Ynganiaeth seineg
== Cyfeirnodau ==
=== Nodiadau ===
{{Reflist|30em}}
[[Categori:Pen]]
| |||