Santes Dwynwen: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Sian EJ (sgwrs | cyfraniadau)
cau references efo </ref>
Sian EJ (sgwrs | cyfraniadau)
manion ac angen ffynhonnell
Llinell 5:
 
== Bywyd Dwynwen ==
Yn ôl yr hanes yr oedd Dwynwen mewn cariad â Maelon, mab pennaeth llwyth arall. Ceisiodd Maelon gymryd mantais rhywiol o'i chariad ond gwrthododd Dwynwen. Gwylltiodd Maelon a'i threisio hi "gan ddwyn malais arni yng gŵydd y byd" <ref name=":0" /> Collodd Maelon bob diddordeb ynddi wedyn ("yn troi fel talp o iâ"). Yn ei thrallod dihangodd hi i'r goedwig lle y gweddïodd ar i Dduw ei rhyddhau o'i chariad at Maelon. Gweddïodd yn daer nes blino yn'n llwyr a syrthiosyrthiodd i gysgu. Breuddwydiodd ei bod wedi yfed diod oedd yn ei hiacháu hi ond bod Maelon wedi yfed o'r un diodddiod a'r diod wedi ei droi yn dalp o iâ. Gwnaeth Dwynwen dri chais mewn gweddi. Yn gyntaf, gofynnodd Faelonar dadmerDduw i ddadmer Maelon. Yn ail gofynnodd i Dduw ateb ei gweddïau dros gariadon fel y buasent, naill ynai'n cael dedwyddwch parhaol os oeddent yn caru yn gywir o'r galon, neu yn cael eu hiacháu o'u nwyd a'u traserch. Yn drydydd gofynnodd am beidio â dymuno priodi byth. Ar ôl i'w dymuniadau gael eu gwireddu, daeth Dwynwen yn nawddsant cariadon.<ref>Spencer, R, 1990, Saints of Wales and the West Country, Llannerch.</ref>
 
=== Sefydlu Llanddwyn a Llangeinwen ===
Llinell 19:
 
== Coelion y Werin am Ddwynwen ==
Yn agos i'r eglwys mae ffynnon a elwir 'Crochan Dwynwen'. Dywedid fod symudiad y pysgod yn y ffynnon yn rhagfynegurhagfynegi ffawd rhywun sy'n dymuno priodi. Cysegrwyd sawl ffynnon iddi, gan gynnwys un ger [[Niwbwrch]], sydd erbyn hyn wedi'i llenwi â thywod. Credid hefyd bod dŵr y ffynnon yn iacháu pobl wael. Arferodd pobl leol ddod â'u hanifeiliaid gwael i Landdwyn. Felly dros y canrifoedd daeth Dwynwen yn noddwraig gwartheg hefyd. Cofnodir un hanes a ddigwyddodd tua 1650 am ychen, a oedd yn gweithio ar y Sul, yn cael braw ac yna rhedegredodd tua'r môr a boddi. Oherwydd hyn dechreuodd yr arfer o osod canhwyllau yn eglwys Llanddwyn i rwystro trychinebau rhag digwydd i ychenych aredig.{{angen ffynhonnell}}
 
== Agweddau at Ddwynwen ==
Ni ledodd y diddordeb yn DwynwenNwynwen y tu allan i Gymru a Chernyw. Niac ni ddangosodd yr Eglwys Gatholig ddiddordeb ynddi hi fel santes am ganrifoedd. Nid oedd hi'n [[gwyryf|wyryf]]; ond ymhlith pobl [[Ynys Môn|Môn]] mae dilyn arferion cysylltiedig â Dwynwen wedi parhau yn ddi-dor.
 
Ychwanegodd sawl manylyn i 'barchuso' hanes Dwynwen yn ddiweddarach. Honnodd ei bod hi wedi gwrthod priodi Maelon gan nid oedd yn ŵr addas (heb sôn am dreisio), neu awgrymodd fod Brychan wedi gwrthod caniatáu y briodas, (fersiwn anhebygol iawn ganoherwydd yr oedd hawl igan ferched Brycheiniog dewisyr hawl i ddewis eu gŵyr eu hun). Yn yr ugeinfed ganrif[[20g]] ailsefydloddailsefydlwyd Dwynwen fel nawddsant cariadon Cymru.
 
==Gweler hefyd==