Diwygiad 1904–1905: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Lloffiwr (sgwrs | cyfraniadau) →Ffynonellau: sillafu |
Lloffiwr (sgwrs | cyfraniadau) B gramadeg |
||
Llinell 1:
'''Diwygiad [[1904]]-[[1905]]''' oedd y diwygiad mawr Cristnogol olaf i genedl y Cymry ei weld. Mi fyddai rhai yn dadlau fod rhai adfywiadau lleol wedi digwydd ers hynny; er enghraifft bendith Cross Hands yn y 1950au a'r fendith ymysg myfyrwyr Cymraeg yn yr 1970au - ond nid oes dim byd wedi dod yn agos i'r gwynt a chwythodd drwy Gymru ganrif yn
== Y Cefndir ==
Yn 1859 y gwelwyd y diwygiad diwethaf cyn 1904-1905, rhwng 1859 ac 1904 bu cryn newid ym myd Cristnogaeth y Cymry. Er 1850 roedd Cymru yn colli mwy a mwy o'i draddodiad hanesyddol Calfinaidd. Roedd hi'n oes pan ddaeth
Cyn diwygiad 1904-1905 daeth dau feddyliwr pwysig i'r sffêr gyhoeddus, ill dau yn her i Gristnogaeth yn eu ffordd eu hunain. Yr athronydd gwleidyddol Karl Marx, a gyhoeddodd y ''Maniffesto Gomiwnyddol'' (1848) a ''Das Kapital'' (1867), a'r gwyddonydd [[Charles Darwin]], a gyhoeddodd ''Origin of Species'' (1859) oedd y ddau hyn. Yng ngwyneb caledu fe drodd llawer o'r dosbarth gweithiol i ffwrdd o'r athrawiaeth Gristnogol hanesyddol a thoi ei golwg tuag at wleidyddiaeth. Yn yr un modd fe ddilynodd llawer o'r arweinwyr Cristnogol hwynt ac fe drodd efengyl Gras yn ddim byd mwy nag Efengyl Gymdeithasol. Ac er gwaetha'r ymrafael rhwng syniadaeth Darwin ac athrawiaeth y Beibl daeth arweinwyr Cristnogol Cymru i dderbyn gwaith a theorïau Darwin yn ddi-gwestiwn.
Felly erbyn 1904 roedd sawl eglwys a sawl arweinydd Cristnogol yng Nghymru wedi troi cefn ar y traddodiad Calfinaidd, bellach roedd eu Cristnogaeth yn ddim byd mwy
== Palmantu'r ffordd i'r Diwygiad ==
Hyd yma mae'n bosib fy mod wedi rhoi portread rhy dywyll o Gymru rhwng 1859 a 1904. Fe fu Duw'n gweithio mewn adfywiadau lleol ar amseroedd gwahanol; bu adfywiadau lleol yng [[Cwmafan|Nghwmafan]] (1866), [[Rhondda]] (1879), [[Caerfyrddin]] a [[Blaenau Ffestiniog]] (1887), [[Dowlais]] (1890) a'r [[Bontnewydd]] (1892). Fe ddigwyddodd yr adfywiadau yma wedi i Gristnogion yn yr ardaloedd weddïo’n ddwys. Dyma batrwm a welwyd cyn i ddiwygiad 1904-1905 dorri allan; er enghraifft drwy 1902-1903 fe gyfarfu holl arweinwyr Bedyddiedig Cwm Rhondda, 35 ohonynt, yn rheolaidd i weddïo am fendith. Yng nghapel Hebron, Ton, fe fu cyfarfodydd gweddi hyd 1904 ac wedi iddyn nhw glywed fod Duw ar waith yn Hebron, Dowlais
== Y Diwygiad yn dechrau ==
Llinell 19:
=== Ceinewydd a Blaenannerch ===
Arweinydd blaenllaw yn y diwygiad oedd gweinidog Methodistaidd Ceinewydd, [[Joseph Jenkins]]. Yn ystod 1903 roedd yn awchu am adfywiad ysbrydol yng Nghymru. Mewn gweddi daeth rhyw fendith arno
Erbyn Medi 1904 fe drefnwyd cynhadledd ym Mlaenannerch. Fe adroddwyd fod bendith aruthrol wedi bod yn y gynhadledd ac fe ledaenwyd y newydd drwy'r ardal a thu hwnt. Fe adroddwyd yr hanes yn y ''South Wales Daily News'', adroddasant fod y 'trydydd diwygiad mawr' ar droed trwy Gymru!
=== Rhydaman ===
Llinell 27:
Ar ddechrau Tachwedd 1904 fe wahoddwyd Joseph Jenkins fel pregethwr gwadd i gapel Bethani, [[Rhydaman]], eglwys [[Nantlais Williams]]. Fe drefnwyd fod Joseph Jenkins i ddod cyn fod newydd am y diwygiad wedi cyrraedd Rhydaman, serch hynny gan fod Joseph Jenkins yn dod teimlodd Nantlais y byddai hi'n briodol trefnu cyfarfod arbennig ar brynhawn Sul i Joseph Jenkins adrodd yr hanes. Mae'n debyg i Nantlais ofidio na fyddai diddordeb ac na fyddai neb yn dod i'r cyfarfod arbennig yma, serch hynny pan gyrhaeddodd Nantlais prin yr ydoedd yn medru mynd i mewn i glywed Joseph Jenkins.
Ymhell cyn clywed
=== Gogledd Cymru ===
Yn Rhagfyr 1904 fe aeth Joseph Jenkins
=== [[Evan Roberts]] a Chasllwchwr ===
Llinell 37:
Roedd Evan Roberts yn ddyn ifanc a ddylanwadwyd arno gan y storiâu oedd yn dod i Geinewydd a Blaenannerch. Fe deimlodd alwad i fynd i'r weinidogaeth ac fe aeth am ei hyfforddiant bugeiliol i Gastell Newydd Emlyn; wrth gwrs daeth i dde Ceredigion yn ystod cynnwrf mawr Blaenannerch. Fe ddaeth Seth Joshua, un o arweinwyr eraill y diwygiad, i'r ardal i gynnal cyfarfodydd, disgwyliai Evan Roberts ymlaen yn eiddgar. Yn ystod ail bregeth Seth Joshua ym Mlaenannerch fe syrthiodd Evan Roberts i'r llawr a gwaeddu allan “Plyg fi; plyg fi; plyg ni!”.
Wedi tri mis o hyfforddiant yng Nghastell Newydd Emlyn fe ddychwelodd Evan Roberts i Gasllwchwr i ddechrau ar ei weinidogaeth. Fe ddywedwyd iddo gael gweledigaethau uniongyrchol gan yr Ysbryd
=== Y papurau newydd ===
|