Clefyd cronig yr arennau: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
ElenHaf (sgwrs | cyfraniadau)
Crewyd drwy gyfieithu'r dudalen "Chronic kidney disease"
 
ElenHaf (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
Llinell 1:
{{Cyffuriau | fetchwikidata = ALL }}
Mae '''clefyd cronig yr arennau''' ('''CKD''') yn glefyd arennau sy'n achosi i'w swyddogaeth ddirywio'n raddol dros gyfnod o fisoedd neu flynyddoedd. Ni ymddangosir symptomau ar ddechrau'r cyflwr fel rheol. Mae modd i'r clefyd arwain at sgil-effeithiau diweddarach, gan gynnwys chwyddo yn y coesau, blinder, chwydu, colli awydd bwyta, neu ddryswch datblygol. Gall achosi gymhlethdodau megis clefyd y galon, pwysedd gwaed uchel, clefyd esgyrn, neu anemia.
 
Mae '''clefyd cronig yr arennau''' ('''CKD''') yn glefyd [[Aren|arennau]] sy'n achosi i'w swyddogaeth ddirywio'n raddol dros gyfnod o fisoedd neu flynyddoedd. Ni ymddangosir symptomau ar ddechrau'r cyflwr fel rheol. Mae modd i'r clefyd arwain at sgil-effeithiau diweddarach, gan gynnwys chwyddo yn y [[Coes|coesau]], blinder, chwydu, colli awydd bwyta, neu ddryswch datblygol. Gall achosi gymhlethdodau megis [[clefyd y galon]], [[pwysedd gwaed]] uchel, clefyd esgyrn, neu [[Anaemia|anemia]].
Gall y canlynol arwain at glefyd cronig yr arennau; diabetes, pwysedd gwaed uchel, glomeruloneffritis, a chlefyd arennau polycystig. Mae ffactorau risg yn cynnwys hanes teuluol o'r cyflwr. Yn gyffredinol, gwneir diagnosis ar sail profion gwaed er mwyn archwilio cyfradd hidlif glomerwlaidd ynghyd a phrofion dŵr sy'n  mesur albwmin. Gellir cynnal profion pellach fel uwchsain neu biopsi aren er mwyn canfod yr achos sylfaenol. Y mae nifer o wahanol systemau dosbarthu yn bodoli.
 
Gall y canlynol arwain at glefyd cronig yr arennau; diabetes[[Clefyd y siwgr|clefyd y siwgwr]], pwysedd gwaed uchel, glomeruloneffritis, a chlefyd arennau polycystig. Mae ffactorau risg yn cynnwys hanes teuluol o'r cyflwr. Yn gyffredinol, gwneir diagnosis ar sail [[Prawf gwaed|profion gwaed]] er mwyn archwilio cyfradd hidlif glomerwlaidd ynghyd a phrofion dŵr sy'n  mesur albwmin. Gellir cynnal profion pellach fel uwchsain neu [[biopsi]] aren er mwyn canfod yr achos sylfaenol. Y mae nifer o wahanol systemau dosbarthu yn bodoli.
Argymhellir sganio pobl sydd oddi tan risg. Gall triniaethau cychwynnol gynnwys meddyginiaethau i reoli'r pwysedd gwaed, lefelau siwgr yn y gwaed, a cholesterol isel. Dylid osgoi NSAIDs. Y mae'r dulliau gwarchodol eraill yn cynnwys cadw'n heini a mân newidiadau dietegol. Mewn achosion difrifol o'r cyflwr mae'n bosib y bydd angen hemodialysis, dialysis peritoneol, neu drawsblaniad aren. Weithiau bydd yn ofynnol derbyn triniaethau ar gyfer anemia a chlefyd esgyrn hefyd.
 
Argymhellir sganio pobl sydd oddi tan risg. Gall triniaethau cychwynnol gynnwys [[Meddyginiaeth|meddyginiaethau]] i reoli'r pwysedd gwaed, lefelau siwgr yn y gwaed, a [[cholesterol]] isel. Dylid osgoi NSAIDs. Y mae'r dulliau gwarchodol eraill yn cynnwys cadw'n heini a mân newidiadau dietegol. Mewn achosion difrifol o'r cyflwr mae'n bosib y bydd angen hemodialysis, dialysis peritoneol, neu [[Trawsblannu organau|drawsblaniad]] aren. Weithiau bydd yn ofynnol derbyn triniaethau ar gyfer anemia a chlefyd esgyrn hefyd.
 
Yn 2015 effeithiodd clefyd cronig yr arennau ar oddeutu 323 miliwn o bobl yn fyd-eang. Arweiniodd at 1.2 miliwn o farwolaethau yn yr un flwyddyn, cynnydd o'r 409,000 a welwyd ym 1990. Ymhlith yr achosion sy'n arwain at y fwyaf o farwolaethau y mae pwysedd gwaed uchel (550,000), clefyd y siwgr (418,000), a glomeruloneffritis (238,000).
 
== ReferencesCyfeiriadau ==
{{reflist|32emCyfeiriadau}}