Trawsnewidiad y Frythoneg i'r Gymraeg: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B →‎Colli cyflyrau: trwsio dolen
Dim crynodeb golygu
Llinell 2:
Digwyddodd '''trawsnewidiad y Frythoneg i'r Gymraeg''' yn ystod cyfnod y Rhufeiniaid ym Mhrydain a'r cyfnod wedi iddynt ymadael. Cafodd y Rhufeiniaid, a'u hiaith [[Lladin]], ddylanwad trwm ar y [[Brythoneg|Frythoneg]]. Wedi ymadawiad y Rhufeiniaid cafwyd cyfnod ansefydlog iawn i drigolion Prydain, heb gyfundrefn ganolog gref, a thramorwyr o bob tu yn ymosod ar Brydain neu'n ymsefydlu ynddi. Cymaint y bu'r newid ar y Frythoneg fel y bu iddi esgor ar ieithoedd newydd, sef [[Cymraeg#Cymraeg_Cynnar|Cymraeg Cynnar]] a [[Cernyweg|Hen Gernyweg]].
 
Oherwydd y diffyg tystiolaeth ysgrifenedig, ni ellir dweud yn sicr pryd y cafodd trawsnewidiad y Frythoneg i Gymraeg Cynnar ei gwblhau. Mae'r arysgrif Gymraeg gynharaf sydd wedi goroesi yn dyddio o tua OC 700. Fe'i ceir ar faen coffa sydd yn awr yn eglwys [[Tywyn]], Meirionnydd. Er bod rhai yn meddwl y gallasai'r Gymraeg fod wedi ymwahanu'n bendant o'r Frythoneg yn gynnar yn y chweched ganrif, derbynnir amcangyfrif gan y mwyafrif o ysgolheigion fod oes Cymraeg Cynnar yn dechrau yn ail hanner y chweched ganrif.
 
Gan nad oedd y [[Brythoneg|Frythoneg]] yn iaith ysgrifenedig, tystiolaeth anuniongyrchol yn unig sydd i'r newidiadau a ddigwyddodd iddi wrth iddi gael ei thrawsnewid i'r [[Cymraeg|Gymraeg]]. <ref> Yn ystod y 19eg ganrif dechreuwyd astudio hanes datblygiad ieithoedd a'r perthynas rhyngddynt. DefnyddiwydCymerwyd y dystiolaeth ysgrifenedig a oedd ar gael, a'i gymharuchymharu agâ'r hyn a oedd ar gael ar gyfer ieithoedd eraill yna dyddioddyddiai o'r un adeg hanesyddol. aDilynwyd dilynfelly hynt iaith ar hyd yr oesau. O ddeall patrymau newid ieithyddol mae modd ail-lunio ieithoedd diflanedig. TechnegauMae [[ieitheg gymharol]], yn adeiladu ar dystiolaeth enwau llefydd a phobl Brythonig, ac ambell i enw cyffredin a gofnodwyd yn Lladin neu yng Ngroeg,. Y technegau hyn sydd wedi galluogi ieithyddion i ddirnad peth o eirfa a gramadeg y Frythoneg.</ref>

Mae ieithyddion wedi dyfalu body ganbu i enwau ac ansoddeiriau y Frythoneg ffurfiau goddrychol, gwrthrychol, genidol a derbyniol, sef y 'cyflyrau' a oedd yn nodweddu ieithoedd [[Indo-Ewropeg Gorllewinol]] yr adeg honno. Roedd gan enwau yn y Frythoneg ffurfiau unigol, deuol a lluosog. Terfyniadau gwahanol ar y geiriau oedd yn gwahaniaethu un ffurf oddi wrth y llall. Roedd cenedl enw Brythoneg yn wrywaidd, benywaidd neu'n ddiryw. Dim ond un ffurf unigol ac un luosog ar enw ac ansoddair sydd gan y Gymraeg, ac ambell i ffurf ddeuol megis '''dwylo'''. DimO ondran ycenedl, genedldim wrywond gwrywaidd a benywbenywaidd a erys yn Gymraeg.

Datblygodd y Gymraeg gyfundrefn newydd o derfyniadau neu newidiadau yn llafariaid bôn y gair i wahaniaethu rhwng geiriau unigol a lluosog, e.e. '''bardd/beirdd''', ac i wahaniaethu rhwng ansoddeiriau ynsy'n disgrifio enwau gwrywaidd, benywaidd a lluosog, megis '''gwyn/gwen/gwynion'''. Cafwyd llawer o [[newidiadau seiniol]] yn ystod y trawsnewid. Gellir dirnad proses ffurfio patrymau treigladtreiglo yn y newidiadau seiniol. FeCeir ddilynisod disgrifiadddisgrifiad o'r trawsnewid a ddigwyddodd i enwau ac ansoddeiriau y Frythoneg.