|
[[Delwedd:Annie_Kenney_and_Christabel_Pankhurst.jpg|bawd|<br>]]
<span>Roedd y Syffraget'''Swffraget''' yn aelodau o fudiad merched yn yr 19g hwyr a dechrau'r 20g oedd yn hyrwyddo '[[etholfraint]]', neu'r hawl i bleidleisio mewn etholiadau cyhoeddus. Cyfeiria'n benodol at aelodau megis Undeb Cymdeithasol a Gwleidyddol y Merched (neu'r WSPU). </span> ▼]]
▲<span>Roedd y Syffraget yn aelodau o fudiad merched yn yr 19g hwyr a dechrau'r 20g oedd yn hyrwyddo '[[etholfraint]]', neu'r hawl i bleidleisio mewn etholiadau cyhoeddus. Cyfeiria'n benodol at aelodau megis Undeb Cymdeithasol a Gwleidyddol y Merched (neu'r WSPU). </span>
Cysylltir y term ''Syffraget''swffraget yn benodol gyda ymgyrchwyr o'r WSPU Prydeinig, a'u harweinydd Emmeline Pankhurst, gafodd ei dylanwadu gan dulliau Rwsiaidd o brotestio e.e. [[ymprydio]]. Er i Ynys Manaw ganiatau merched oedd berchen ar eiddo bleidleisio mewn etholiadau seneddol yn 1881, Seland Newydd oedd y wlad hunan-lywodraethol cyntaf i ganiatau hawl i bob menyw dros 21 oed bleidleisio mewn etholiadau seneddol yn 1893.<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Ida_Husted_Harper Ida Husted Harper]. ''[https://archive.org/stream/historyofwomansu06stanuoft#page/n5/mode/2up History of Woman Suffrage, volume 6]'' ([//en.wikipedia.org/wiki/National_American_Woman_Suffrage_Association National American Woman Suffrage Association], 1922) p. 752.</ref> Llwyddodd merched yn Ne Awstralia i gael yr un hawliau ac i gael yr hawl i gael eu hethol yn 1895.<ref>{{Cite web|url=http://foundingdocs.gov.au/item.asp?dID=8|title=Foundingdocs.gov.au|access-date=8 January 2011|publisher=Foundingdocs.gov.au|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101203020826/http://www.foundingdocs.gov.au/item.asp?dID=8|archivedate=3 December 2010|deadurl=yes}}</ref> Yn yr Unol Dalieithiau , roedd gan ferched gwyn dros 21 oed yr hawl i bleidleisio yn Wyominng o 1896 ac yn Utah o 1870. Er hynny, yn 1903 nid oedd merched ym Mhrydain yr hawl i bleidleisio a phenderfynodd Pankhurst bod rhaid i'r mudiad ddod yn radical a milwriaethus i fod yn effeithiol. Yn rhan o'r ymgyrchu roedd difrodi eiddo, ymprydio a charcharu tan ddechrau'r rhyfel yn 1914.
Daeth yr hawl, i ferched ym Mhrydain dros 30 oed, gydag amodau eiddo penodol, bleidleisio yn 1918, ac yn 1928 daeth hynny'n wir i pob menyw dros 21 oed.<ref name="Crawford 1999">{{Harvard citation no brackets|Crawford|1999}}.</ref>
=== Carcharu ===
[[Delwedd:Emmeline_Pankhurst2.jpg|chwith|bawd|Emmeline Pankhurst]]
Ar ddechrau'r 20g hyd at y Rhyfel Byd Cyntaf carcharwyd tua mil o Syffragetsswffragetiaid ym Mhrydain.<ref name="Purvis 1995 103">{{Harvard citation no brackets|Purvis|1995|p=103}}.</ref>
Yn ystod symudiad y Syffragetswffraget ym Mhrydain roedd cynnwys blychau post yn cael eu rhoi ar dan neu roedd asid neu hylif ysol yn cael ei dollti dros llythyrau a chardiau post. Difrodwyd ffenestri siopau a swyddfeydd gyda morthwylion. Torrwyd gwifrenni ffon a gwelwyd slogannau graffiti ar y strydoedd.<ref name="London walks">{{Cite web|url=https://londontownwalks.com/2013/02/19/suffragette-attack-on-lloyd-george/|title=Suffragette attack on Lloyd-George|access-date=4 February 2013|website=London walks|publisher=London Town Walks|last=Porter|first=Ian}}</ref> Targedwyd Plas Pinfold yn Surrey, oedd wedi ei adeiladu i David Lloyd-George, gyda dau fom ar Chwefror 19, 1913. Ffrwydrodd un gan greu difrod mawr. Yn hunangofiant Sylvia Pankhurst mae'n honni mai Emily Davison oedd yn gyfrifol am yr ymosodiad. ▼
Y ddynes gyntaf i ymprydio dros achos y Syffragetsswffragetiaid oedd Marion Wallace Dunlop. Cafodd ei charcharu am fis ym mis Gorffennaf 1909 am fandaliaeth.<ref>Purvis, ""Deeds, Not Words"", 97</ref> Ar ol 91 awr o ymprydio cafodd ei rhyddhau gan i'r Ysgrifennydd Cartref, Herbert Gladstone ofni iddi ddod yn ferthyr.<ref name="Geddes 2008 82">{{Harvard citation no brackets|Geddes|2008|p=82}}.</ref> {{Reflist|30em}}▼
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
▲Yn ystod symudiad y Syffraget ym Mhrydain roedd cynnwys blychau post yn cael eu rhoi ar dan neu roedd asid neu hylif ysol yn cael ei dollti dros llythyrau a chardiau post. Difrodwyd ffenestri siopau a swyddfeydd gyda morthwylion. Torrwyd gwifrenni ffon a gwelwyd slogannau graffiti ar y strydoedd.<ref name="London walks">{{Cite web|url=https://londontownwalks.com/2013/02/19/suffragette-attack-on-lloyd-george/|title=Suffragette attack on Lloyd-George|access-date=4 February 2013|website=London walks|publisher=London Town Walks|last=Porter|first=Ian}}</ref> Targedwyd Plas Pinfold yn Surrey, oedd wedi ei adeiladu i David Lloyd-George, gyda dau fom ar Chwefror 19, 1913. Ffrwydrodd un gan greu difrod mawr. Yn hunangofiant Sylvia Pankhurst mae'n honni mai Emily Davison oedd yn gyfrifol am yr ymosodiad.
[[Categori:Ffeministiaeth]]
[[Categori:Hanes cymdeithasol]]
▲Y ddynes gyntaf i ymprydio dros achos y Syffragets oedd Marion Wallace Dunlop. Cafodd ei charcharu am fis ym mis Gorffennaf 1909 am fandaliaeth.<ref>Purvis, ""Deeds, Not Words"", 97</ref> Ar ol 91 awr o ymprydio cafodd ei rhyddhau gan i'r Ysgrifennydd Cartref, Herbert Gladstone ofni iddi ddod yn ferthyr.<ref name="Geddes 2008 82">{{Harvard citation no brackets|Geddes|2008|p=82}}.</ref>{{Reflist|30em}}
| 