Swffragét: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Huw P (sgwrs | cyfraniadau)
B sillafu
Llinell 3:
Roedd y '''Swffraget''' yn aelodau o fudiad merched yn yr 19g hwyr a dechrau'r 20g oedd yn hyrwyddo '[[etholfraint]]', neu'r hawl i bleidleisio mewn etholiadau cyhoeddus. Cyfeiria'n benodol at aelodau megis Undeb Cymdeithasol a Gwleidyddol y Merched (neu'r WSPU). </span>
 
Cysylltir y term swffraget yn benodol gyda ymgyrchwyr o'r WSPU Prydeinig, a'u harweinydd [[Emmeline Pankhurst]], gafodd ei dylanwadu gan dulliau Rwsiaidd o brotestio e.e. [[ymprydio]]. Er i Ynys Manaw ganiatau merched oedd berchen ar eiddo bleidleisio mewn etholiadau seneddol yn 1881, Seland Newydd oedd y wlad hunan-lywodraethol cyntaf i ganiatau hawl i bob menyw dros 21 oed bleidleisio mewn etholiadau seneddol yn 1893.<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Ida_Husted_Harper Ida Husted Harper]. ''[https://archive.org/stream/historyofwomansu06stanuoft#page/n5/mode/2up History of Woman Suffrage, volume 6]'' ([//en.wikipedia.org/wiki/National_American_Woman_Suffrage_Association National American Woman Suffrage Association], 1922) p. 752.</ref> Llwyddodd merched yn Ne Awstralia i gael yr un hawliau ac i gael yr hawl i gael eu hethol yn 1895.<ref>{{Cite web|url=http://foundingdocs.gov.au/item.asp?dID=8|title=Foundingdocs.gov.au|access-date=8 January 2011|publisher=Foundingdocs.gov.au|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101203020826/http://www.foundingdocs.gov.au/item.asp?dID=8|archivedate=3 December 2010|deadurl=yes}}</ref> Yn yr Unol Dalieithiau Daleithiau, roedd gan ferched gwyn dros 21 oed yr hawl i bleidleisio yn WyominngWyoming o 1896 ac yn Utah o 1870. Er hynny, yn 1903 nid oedd merchedgan ferched ym Mhrydain yr hawl i bleidleisio a phenderfynoddpenderfynodd Pankhurst bod rhaid i'r mudiad ddod yn radical a milwriaethus i fod yn effeithiol. Yn rhan o'r ymgyrchu roedd difrodi eiddo, ymprydio a charcharu tan ddechrau'r rhyfel yn 1914.
 
Daeth yr hawl, i ferched ym Mhrydain dros 30 oed, gydag amodau eiddo penodol, bleidleisio yn 1918, ac yn 1928 daeth hynny'n wir i pob menyw dros 21 oed.<ref name="Crawford 1999">{{Harvard citation no brackets|Crawford|1999}}.</ref> 
Llinell 12:
 
== Difrodi eiddo ==
Yn ystod ymrychoeddymgyrchoedd y swffraget ym Mhrydain roedd cynnwys blychau post yn cael eu rhoi ar dan neu roedd asid neu hylif ysol yn cael ei dollti dros llythyrau a chardiau post. Difrodwyd ffenestri siopau a swyddfeydd gyda morthwylion. Torrwyd gwifrenni ffôn a gwelwyd slogannau graffiti ar y strydoedd.<ref name="London walks">{{Cite web|url=https://londontownwalks.com/2013/02/19/suffragette-attack-on-lloyd-george/|title=Suffragette attack on Lloyd-George|access-date=4 February 2013|website=London walks|publisher=London Town Walks|last=Porter|first=Ian}}</ref> 
 
Roedd [[David Lloyd George]], fel aelod pwysig o’r llywodraeth ac wedyn yn Brif Weinidog, yn darged cyson ar gyfer y protestiadau. Gweiddwyd Swffragetiaid ar draws ei areithiau yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] ac ym Mhafiliwn [[Caernarfon]] ble cafodd y protestwyr, dynion a merched eu curo gan y dorf. .<ref>{{cite web|url=https://www.museumwales.ac.uk/893/|title=Historic Eisteddfodau and Gorseddau|accessdate=5 February 2016|work=museumwales.ac.uk}}</ref> Ym 1912 roedd protest enwocaf y Swffragetiaid yng NghrymuNghymru pan ddychwelodd Lloyd George i’w bentref genedigol [[Llanystumdwy]] i agor neuadd y pentref newydd. GweiddoddGwaeddodd y Swffragetiaid yn galw am bleidleisiau i ferched. Cafodd y merched eu llusgo o’r neuadd yn filain iawn ac eu curo. CofoddCododd un o’r merched ei dillad wedi’u tynnu a bron taflwyd un arall oddi ar y bont yr [[Afon Dwyfor]] gerllaw i’r creigiau. <ref>{{cite web|url=https://www.llgc.org.uk/ymgyrchu/Pleidleisio/EtholMerched/EnnillBleidlais/index-e.htm |title=Winning the vote for women in Wales |work=llgc.org.uk |accessdate=31 March 2016}}</ref>
 
Targedwyd Plas Pinfold yn Surrey, oedd wedi ei adeiladu i Lloyd George, gyda dau fom ar Chwefror 19, 1913. Ffrwydrodd un gan greu difrod mawr. Yn hunangofiant [[Sylvia Pankhurst]] mae'n honni mai [[Emily Davison]] oedd yn gyfrifol am yr ymosodiad.