Vilayet: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda ''''Vilayet''' ({{Ffarseg|ولايت}}; {{Arabeg|ولاية|w=wilāya|b=Herrschergewalt}}), oedd yr enw ar daleithiau o fewn Ymerodraeth Otomoan...'
 
Dim crynodeb golygu
Llinell 1:
'''Vilayet''' ({{Ffarseg|: ولايت}}; {{Arabeg|: ولاية|w=[[ wilaya|wilāya]]|b=Herrschergewalt}}), oedd yr enw ar daleithiau o fewn Ymerodraeth Otomoanaidd wedi Diwygiad 1864. Disodlodd yr Eyâlet fel uned lywodraethu. Roeddynt wedi ei seilio ar y [[Département]] Ffrengig. Gweinyddwyd y Vilayets gan Lywodraethwr (''Vali''). Islaw y Vilayet roedd dau neu fwy sir a elwir yn Sanjak.
 
Gweithrwdwyr yr egwyddor o ddiwygiad llywodraeth lleol yn gyntaf yn 1864 gan greu Vilayet y Donaw (Danube) a ddaeth i fod yn egin tywysogaeth annibynnol Bwlgaria yn 1878. Rhwng 1867 ac 1884 ymestynwyd yr egwyddor ar draws yr ymerodraeth. Mewn rhai achosion fe barhaodd rhai siroedd (Sanjak) yn annibynnol o'r Vilayet ond gan cael eu rheoli'n uniongyrchol gan y llywodraeth ganolog am resymau'n ymwneud â gwleidyddiaeth, crefydd neu rhesymau strategol.
Llinell 6:
[[Delwedd:Gray's_New_Map_of_the_Countries_Surrounding_the_Black_Sea_Comprising_European_Turkey,_Southern_Russia,_Asia_Minor,_Etc._(inset)_The_Bosphorus_and_Vicinity._Copyright,_1877,_by_O.W._Gray_%26_Son.jpg|vignette|300px|Vilayets en 1877.]]
 
Roedd yr Ymerodraeth Otomanaidd eisoes wedi dechrau moderneiddio'r weinyddiaeth a rheoleiddio ei daleithiau yn y 1840au. Mae'n bwysig cofio bod ffiniau ac enwau nifer y vilayets wedi newid rhwng eu sefydlu yn yr 1870au a diwedd yr Ymerodraeth yn 1918. Gwnaed hyn, fel ymhob gwladwriaeth arall, oherwydd rhesymau'n ymwneud â demograffeg, gwleidyddiaeth ac economeg. Estynnodd y Gyfraith Vilayet i diriogaeth gyfan y Swltan gydag hierarchaeth unedau gweinyddol:
 
* y vilayetVilayet, wedi'i gyfarwyddo gan ''vali;''
* y sanjakSanjak, dan arweiniad ''mütesarrif;''
* y kazaKaza neu liva o dan ''kaimakam;''
* y nahiyeNahiye, o dan fwdir.''müdir''
 
Y vali oedd cynrychiolydd y Sultan yn y vilayet, ac o ganlyniad rheolwr goruchaf y weinyddiaeth. Fe'i cynorthwywyd gan nifer o ysgrifenyddion, yn gyfrifol am gyllid (defterdar), gohebiaeth ac archifau (mektubci), cysylltiadau rhyngwladol, gwaith cyhoeddus, amaethyddiaeth a masnach, a benodwyd gan y gweinidogion priodol. Gyda llywydd y Goruchaf Lys (Mufettis-i hukka-i Seri'a), ffurfiodd y swyddogion hyn gyngor gweithredol y vilayet. Yn ogystal, roedd cyngor taleithiol etholedig o bedwar aelod: dau Fwslimiaid a dau nad oeddynt yn Fwslimiaid.
 
==Map==
Vilayets Ymerodraeth Otomanaidd yn 1900.
Vilayets Ymerodraeth Otomanaidd yn 1900. Mae'n bwysig cofio bod ffiniau ac enwau nifer y vilayets wedi newid rhwng eu sefydlu yn yr 1870au a diwedd yr Ymerodraeth yn 1918. Gwnaed hyn, fel ymhob gwladwriaeth arall, oherwydd rhesymau'n ymwneud â demograffeg, gwleidyddiaeth ac economeg.
 
[[Delwedd:Map-of-Ottoman-Empire-in-1900-German.svg|miniatur|400px|Osmanisches Reich um 1900]]