Vilayet: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu
Dim crynodeb golygu
Llinell 1:
'''Vilayet''' (gair twrceg o'r Ffarseg: ولايت; Arabeg: ولاية wilaya|wilāya),. Dyma oedd yr enw ar [[talaith|daleithiau]] o fewn [[Ymerodraeth OtomoanaiddOtomanaidd]] wedi Diwygiad 1864. Disodlodd yr EyâletEyalet fel uned lywodraethu. Roeddynt wedi ei seilio ar y [[Département]] Ffrengiggwladwriaeth [[Ffrainc]]. Gweinyddwyd y Vilayets gan Lywodraethwr (''Vali''). Islaw y Vilayet roedd dau neu fwy sir''sanjak'' a(fyddai'n elwircyfateb yn Sanjakfras i sir).
 
Gweithrwdwyr yr egwyddor o ddiwygiad llywodraeth lleol yn gyntaf yn 1864 gan greu Vilayet y [[Donaw]] (Danube) a ddaeth i fod yn egin tywysogaeth annibynnol [[Bwlgaria]] yn 1878. Rhwng 1867 ac 1884 ymestynwyd yr egwyddor ar draws yr ymerodraeth. Mewn rhai achosion fe barhaodd rhai siroedd (Sanjak) yn annibynnol o'r Vilayet ond gan cael eu rheoli'n uniongyrchol gan y llywodraeth ganolog am resymau'n ymwneud â gwleidyddiaeth, crefydd neu rhesymau strategol.
 
==Gweinyddiaeth==
[[Delwedd:Gray's_New_Map_of_the_Countries_Surrounding_the_Black_Sea_Comprising_European_Turkey,_Southern_Russia,_Asia_Minor,_Etc._(inset)_The_Bosphorus_and_Vicinity._Copyright,_1877,_by_O.W._Gray_%26_Son.jpg|vignette|300px|Vilayets en 1877.]]
 
Roedd yr Ymerodraeth Otomanaidd eisoes wedi dechrau moderneiddio'r weinyddiaeth a rheoleiddio ei daleithiau yn y 1840au. Mae'n bwysig cofio bod ffiniau ac enwau nifer y vilayets wedi newid rhwng eu sefydlu yn yr 1870au a diwedd yr Ymerodraeth yn 1918. Gwnaed hyn, fel ymhob gwladwriaeth arall, oherwydd rhesymau'n ymwneud â demograffeg, gwleidyddiaeth ac economeg. Estynnodd y Gyfraith Vilayet i diriogaeth gyfan y [[Swltan]] gydag hierarchaeth unedau gweinyddol:
 
* Vilayet (talaith), wedi'i gyfarwyddo gan ''vali''
* Sanjak (sir), dan arweiniad ''mütesarrif''
* Kaza (aral) neu liva o dan ''kaimakam''
* Nahiye (cymuned), o dan ''müdir''
 
Y vali oedd cynrychiolydd y Sultan yn y vilayet, ac o ganlyniad rheolwr goruchaf y weinyddiaeth. Fe'i cynorthwywyd gan nifer o ysgrifenyddion, yn gyfrifol am gyllid (defterdar), gohebiaeth ac archifau (mektubci), cysylltiadau rhyngwladol, gwaith cyhoeddus, amaethyddiaeth a masnach, a benodwyd gan y gweinidogion priodol. Gyda llywydd y Goruchaf Lys (Mufettis-i hukka-i Seri'a), ffurfiodd y swyddogion hyn gyngor gweithredol y vilayet. Yn ogystal, roedd cyngor taleithiol etholedig o bedwar aelod: dau Fwslimiaid a dau nad oeddynt yn Fwslimiaid.