Tŷ haf: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

[[Tŷ]] a ddefnyddir fel cartref dros dro pan fo pobl ar wyliau yw '''tŷ haf''', disgrifir ef yn aml fel '''ail gartref'''. YngI nghyd-destynlawer Cymryo Gymry, mae'r tŷ haf yn rhywbeth di-angen, gwastraffus ac estron.

Nid yw pob tŷ haf yn eiddo a ddefnyddir er mwyn elw yn unig; fe'i defnyddir yn aml fel [[ail gartref]] ar gyfer teuluoedd sy'n byw mewn ardaloedd dinesig. Gall y teuluoedd hyn ei rentu i ymwelwyr eraill pan nad ydynt yn ei ddefnyddio eu hunain, er mwyn talu'r morgais ar yr ail gartref, neu ei rannu'r gost gyda ffrindiau drwy [[rhanberchnogaeth|ranberchnogaeth.

Mae llawer o berchnogion tai haf yn ymweld a'u hail gartref ar y penwythnos, gan ddychwelyd eui'w prif gartref yn ystod yr wythnos. Mae rhaglenni teledu megis ''[[Relocation, Relocation]]'' yn enghraifft o boblogrwydd y syniad o fod yn berchen ar ddau gartref ac mae'r defnydd taio dai fel buddsoddiad wedi achosi i'r diffiniad o'r gwahaniaeth rhwng tŷ haf ac ail gartref ddod yn aneglur.

Mae tai haf ac ail gartrefi yn cyfansoddi 14% o stoc tai yn [[Eryri]], io'wi gymharu â ffigwr o 1% o stoc dai [[Cymru]] gyfan.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.eryri-npa.gov.uk/page/index.php?nav1=learning&nav2=12&nav3=2&nav4=6&lang=cym&contrast=1&view=graphic| teitl=Tai:Gofod mewn Cartrefi| cyhoeddwr=Parc Cenedlaethol Eryri}}</ref> Yng [[Gwynedd|Ngwynedd]] yn unig mae'r cyngor wedi rhoi mesurau yn eu lle i reoli'r nifer o dai haf. Ond rheoli datblygiadau newydd y maent yn unig y maent, gan wrthod caniatâd lle bydd atblygudatblygu yn debygol o godi'r ffigwr mewn unrhyw gymuned dros 10%, nid ydynt yn atal unrhyw un rhag prynu tŷ haf.<ref name="ComScot">{{dyf gwe| url=http://rc10.overture.com/d/sr/?xargs=15KPjg15VSt5auwuf0L%5FiXEbqUkwwBlJy8gc5uDJdwGKFX9XJoUfYuPa7By%5FVIOu1mmAnQzfWWiKVkOqz2nv2UEwiNW1KBEf3934rSnN8wbvD8DMEe2vN9la75wNMZbTtfJDuhOYf8zbuSZIeuam4IrdBHkUzHqeEtlJzpm7MOVOuKhAduqgnZNso0%5F1Qa1%5FWAOwo9UIZkaL2oFxqmC4oRndF0hrzzM3ZQfX7xtSpP%5FzXDcWE98vbbLcsEsaOgwoKaf7KnkdhIOUnLsLAj4gGJjjna18kndCvG0a0Iw0BBELSINXqMyk9y%5FfCbz%2D2oWKga3VDeVpiGRDLoAv9fE%5FFQYpSGfgCeeiN4jRyHN808IJeu%5FD3%2DVOeQXC0mQ2Mx| teitl=The Impact of Second and Holiday Homes in Rural Scotland| cyhoeddwr=Communities Scotland| dyddiad=2 Ionawr 2006| iaith=Saesneg}}</ref>

Cyfrifwyd y nifer yng [[Cernyw|Nghernyw]] ac [[Ynysoedd Syllan]] i fod yn 5.6% yn 2004 a 2006,<ref name="LINC">{{dyf gwe| url=http://www.cornwallstatistics.org.uk/index.cfm?articleid=32731| teitl=Second Homes by parish (Cornwall)| cyhoeddwr=Local Intelligence Network Cornwall| dyddiad=Ebrill 2004| iaith=Saesneg}}</ref> dyma'r ardal gyda'r canran fwyafmwyaf o ail gartrefi yn [[Lloegr]] gyfan.<ref name="Guardian">{{dyf gwe| url=http://www.guardian.co.uk/uk/2006/jul/05/communities.property| teitl=Cornwall and Scilly Isles top second homes list| awdur=Matt Weaver| cyhoeddwr=The Guardian| dyddiad=5 Gorffennaf 2006| iaith=Saesneg}}</ref> Mewn blwyddyn yn unig, rhwng 2004 a 2005 cynyddodd y canran o stoc taidai Lloegr a oedd yn dai haf o 3.3%.<ref name="firstrung">{{dyf gwe| url=http://firstrung.co.uk/articles.asp?pageid=NEWS&articlekey=1988&cat=1-0-0| teitl=First time buyers, are they impacted by second home ownership? -Savills| cyhoeddwr=First Rung| iaith=Saesneg}}</ref>

Roedd 29,299 o ail gartrefi a thai haf yn yr Alban yn ôl [[cyfrifiad]] 2001, sef 1.3% o'r holl stoc tai. Roedd y ffigwr yn 19,756 ym 1981, ond yn ystod yr 1990au y digwyddoddgwnaed y rhanfwyaf o'rcynnydd twfmwyaf. Yn wahanol i'r arfer, yn yr ardaloedd trefol mae'r Alban wedi gweld y cynnydd mwyaf sylweddol o dai haf ac ail gartrefi yn ddiweddar, yn arbennig yng [[Caeredin|Nghaeredin]] ac [[Aberdeen]]. Ond, mae'r rhanfwyafrhan fwyaf o'r tai haf a'r ail gartrefi yn dal i'w canfod yn yr ardaloed gwledig, yn nodweddiadol, roedd 47% o'r tai rhain yn yr ardaloedd gwledig pell, lle roedd un ym mhob wyth o dai yn dydŷ haf neu'n ail gartref.<ref>{{dyf gwe| url=http://rc10.overture.com/d/sr/?xargs=15KPjg14lSt5auwuf0L%5FiXEbqUkwwBlJvHhslteZILGKRYhXYfIvYuPa7By%5FVIS%2D1mmAimu%5FTljqVgOqz2nv2UEwiNW1KBEf393ITSnN8wbvD8DMEe2vN9la75wNMZbTtfJDuhOoHh2rKdfoLpfCsYodFX20zM8OYX8d0r9%5FdMJ%5FnKwK5IZ2TkHo1Vu60ol52UJMxLH%2DcGLpzaxknVJc0CmIRjwampNjZDcG%2DR1FVWp1uWdj0n5eqNdpAW%5FvK2hNzHNL64woAaMhHQOMhTxgDBljiDjNF8dT7X1e8MzhobHOmjJXqel0tq%2DvKG3%2D2Pdo8m42XxDY%5FGUCSlIRMsKfFCbPCqU1XfJGM74ADHJ8NQIMSv2xOO| teitl=A summary series of recent research from Communities Scotland| cyhoeddwr=PRECiS| dyddiad=Hydref 2005| iaith=Saesneg}}</ref>

Mae'r ffigwr yn [[Ffrainc]] yn weddol uchel hefyd, gyda 10% o'r holl stoc tai yn dai haf ac ail gartrefi, ond mae'r rhan fwyaf yn eiddo ari'r Ffrancod eu hunain. MaeDim ond tua 300,000 o dai, neu 1% o'r holl stoc tai, ynsy'n eiddo ar bobli dramordramorwyr. O'r canran hwn mae 28% yn eiddo i Brydeinwyr, 14% i Eidalwyr, 10% i Felgiaid, 8% i Iseldirwyr, 3% i Sbaenwyr a 3% i Americanwyr.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.nvillas.com/news/?id=84| teitl=Brits Top List of Second Home Owners in France| cyhoeddwr=Nvillas| dyddiad=17 Gorffennaf 2008| iaith=Saesneg}}</ref>

Yn 2000, roedd 3,578,718, sef 3.09% o stoc tai [[yr Unol Daleithiau]] yn dai haf ac ail gartrefi, o'i gymharu â 2.66% yn 1990, 1.87% yn 1980. Lleolir 26% yo ail gartrefi'r Unol Daleithiau yn nhaleithiau'r gogledd ddwyrain, gyda tuathua 250,199 (7% o'r holl ail gartrefi) wedi eu lleoli yn [[Efrog Newydd]].<ref>{{dyf gwe| url=http://rc10.overture.com/d/sr/?xargs=15KPjg17JSt5auwuf0L%5FiXEbqUkwwBlJrBg7odB5INHtYs8nQYJPYuPa7By%5FVIPO1mmAnQyfSQ%5F9UWOqz2nv2UEwiNW1KBEf3%2D3I%5FSnN8wbvD8DMEe2vN9la75wNMZbTtfJDuhOYf8zbuSZIeuam4Iq9xck0mJuLI%5F157jyIJ9YarKIGAuzB%5FGOwc0%2DmwZDfXzc4xYHL9UaYjOnnDUJckTmpk2xYLna3FQe3O0tSsBokzRfD17t%5F%2DXcY4f67ip3svYY%5Fzi254ZdQHQpbA8vE%5Ff1y3ClJU%2DaSTXwKwZxRxSErSkP3%2De0VV4t6zfjPfGKdp%2DvDCyEZWOT2y1NBMnYRAyFvKtaTqWOzl4vwjWfpRnQfk%2E| teitl=The Contribution of Second Homes to Rural Economies| awdur=Benjamin S. Weagraff| cyhoeddwr=Prifysgol Talaith Pennsylvania| dyddiad=Rhagfyr 2004| iaith=Saesneg}}</ref>

Roedd perchnogion ail gartrefi a thai haf yn arfer gallu hawlio gostyngiad yn eu [[Treth y Cyngor|treth cyngor]] gan y bu'r eiddo yn wag am gyfnod hir pob blwyddyn, ond nid yw hyn yn wir bellach mewn nifer o siroedd, gan gynnwys [[Sir Gaerfyrddin]]; os yw'r eiddo yn wag (ond yn dal i fod wedi'i ddodrefnu,) ni chaniateir unrhyw ostyngiad a bydd y perchennog yn atebol i dalu'r treth yn llawn.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.carmarthenshire.gov.uk/cymraeg/cyngorademocratiaeth/trethycyngor/pages/gostyngiadauaceithriadau.aspx| teitl=Treth y Cyngor: Gostyngiadau ac Eithriadau| cyhoeddwr=Cyngor Sir Gaerfyrddin}}</ref> Ond, yng Nghernyw, ers 2004 gall perchnogion ail gartrefi hawlio o 10% o ostyngiad aryn yeu trethtrethi.<ref name="LINC" /> Cyn 2004, gallent hawlio 50% o ostyngiad yng Nghernyw,<ref>{{dyf gwe| url=http://www.cornwall.gov.uk/index.cfm?articleid=946| teitl=Second Homes Council Tax Helps Build 133 Affordable Homes for Local People| cyhoeddwr=Cornwall County Council| dyddiad=Ebrill/Mai 2005| iaith=Saesneg}}</ref> gallent dal hawlio 50% mewn nifer o ardaloedd eraill Lloegr.<ref name="Guardian" /> Mae'r mudiad [[Cymuned (mudiad)|Cymuned]] yn hybu'r egwyddor y dylai berchnogion tai haf ac ail gartrefi dalu ddwywaith gymaint o dreth cyngor, gan nad ydynt yn buddsoddi yn y gymuned lleol fel arall.<ref name="cymuned">{{dyf gwe| url=http://cymuned.net/blog/?cat=2&paged=2| teitl=Tystiolaeth i’r Pwyllgor Diwylliant| cyhoeddwr=Cymuned| dyddiad=15 Mawrth 2006}}</ref> Mae hyn i'w weld mewn adroddiad i effaith tai haf yn yr Alban, a ganfoddganfyddodd fod pobl sy'n mynd ar wyliau i ymweld âag ail gartref neu dŷ haf ddim ond yn gwario £32 y dydd ar gyfartaledd o'i gymharu â'r £57 y dydd sy'n cael ei wario gan ymwelwyr eraill.<ref name="ComScot" />

Weithiau, bydd perchnogion tai haf yn symyd i fyw i'w hail gartref yn barhaol pan fyddent yn ymddeol, yng Nghymru gall hyn fod yn fygythiad i GymreigrwyddGymreictod ardal gyda'r cynnydd yn y nifer o drigolion di-Gymraeg.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.nantlle.com/hanes-nantlle-baladeulyn.htm| teitl=Baladeulyn, Nant Nantlle Heddiw| cyhoeddwr=Gwefan Swyddogol Dyffryn Nantlle}}</ref><ref name="cymuned" />

Un engraifftenghraifft syfrdanol o'r effaith a gaiff tai haf ar gymuned, yw pentref Berwick, [[Ardal y Llynnoedd]], lle mae 50% o'r tai yn eistedd yn wag trwy bron gydol y flwyddyn.<ref name="Assetsure">{{dyf gwe| url=http://www.assetsure.com/news-21b0907.htm| teitl=The Impact of Second Homes and UK Holiday Homes on Communities| cyhoeddwr=Assetsure| dyddiad=21 Medi 2007}}</ref> Mae angen balans gofalus i gadarnhau bod digon o ymwelwyr yn cael eu denu i ardal heb greu'r effaith o ''"Winter ghost town"''.<ref name="firstrung" />

Bu ymgyrch [[Llosgi Tai Haf]] yng Nghymru yn ystod yr [[1980au]], ac bu niferychydig o achosion llys. Roedd y gwrthwynebiad ar y pryd yn canolbwyntio ar y nifer o fewnfudwyr Seisnig a'r effaith negyddol ar y gymuned. Digwyddodd rhywbeth tebyg yn [[Llydaw]] yn 2007, pan losgwyd nifer o dai a oedd yn gartrefi i bobl dramor, yn arbennig Prydeinwyr.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article2045323.ece| teitl=Fears of unrest in Brittany after English-owned homes attacked| cyhoeddwr=Times On-line| dyddiad=9 Gorffennaf 2007| iaith=Saesneg}}</ref>

Gall y nifer o dai haf mewn ardal gael effaith ar y nifer o dai fforddiadwy sydd ar gael ar gyfer trigolion lleol. Bydd y pobl rheiny sy'n prynu ail gartref fel rheol yn byw mewn ardaloedd dinesig ac yn ennill cyflog uwch, ac felly yn gallu fforddio talu mwy am dŷ na'r trigolion lleol. Wrth i ardal deiniadoldeniadol ddod yn fwy boblogaiddpoblogaidd, bydd y nifer o ail dai yn codi ac yn gwthio prisiau tai'r ardal i fyny yn gyffredinol.<ref name="Assetsure" /> Ond, mae rhai yn dadlau fod tai haf yn gwneud lles i gymunedau.<ref name="Guardian" /> Yn 2006, mewn cyfweliad gyda'r [[Financial Times]] dywedodd y gweinidog tai ar y pryd, [[Yvette Cooper]]: "Yn rhanfwyafy rhan fwyaf o ardaloedd y wlad mae'r nifer o dai sy'n ail gartrefi yn fach iawn ... nid yw'n ffaith sylweddol sy'n effeithio ar fforddiadwyaeth."<ref name="Guardian" /><ref>''"In most parts of the country the number of second homes is extremely small ... it's not a significant fact in affecting affordability."''</ref>