Hydrocarbon: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

[[Cyfansoddyn]] yw '''hydrocarbon''' sy'n cynnwys yr [[elfen gemegol|elfennau cemegol]] [[carbon]] a [[hydrogen]] yn unig. Mae [[cemeg organig]] wedi ei seilio ar y cyfansoddion hyn a'r cyfansoddion sy'n deillio ohonynt. Mae miloedd ohonynt yn bodoli, ond maent yn gallu caelgellir eu dosbarthu i nifer fach o deuluoedd cemegol: [[alcan|alcanau]], [[alcen|alcenau]], [[alcyn|alcynau]] a [[cyfansoddyn aromatig|chyfansoddion aromatig]]. Mae [[nwy naturiol]] ac [[olew crai]] yn cymysgeddaugymysgeddau cymhleth o hydrocarbonau.

Mae gan carbon yry allugallu i ffurfio [[bond cemegol|bondiau cemegol]] i'w hun i ffurfio cadwyn neu gylch o atomau carbon. Gall yr elfen hon ffurfio cyfansoddion tebyg yn cynnwys unrhyw nifer o atomau o garbon gyda hydrogen yn cwblhau plisgyn falens bob atom carbon trwy ffurfio [[bond cofalent|bondiau cofalent]] iddo. Mae nifer o deuluoedd o gyfansoddion yn cael eu creu, yn dibynnu ar natur y bondio cofalent rhwng yr atomau carbon.

[[Tanwydd ffosil|Tanwyddau ffosil]] yw'r ffynonellau ar gyfer bron bob hydrocarbon rydym yn ei ddefnyddio. Mae'r hydrocarbonau i'w ddarganfod mewn nwy naturiol neu [[olew crai]], yn dibynnu ar eu berwbwyntiau. Mae [[nwy naturiol]] yn bennaf yn cymysgeddgymysgedd o hydrocarbonau gyda phedwar atom carbon neu lai, ac mae gan yr hydrocarbonau mewn olew crai pum atom carbon neu fwy. Gwahanir yr hydrocarbonau o'i gilydd ar sail eu berwbwyntiau gwahanol trwy ddefnyddio [[distyllu ffracsiynol|distylliad ffracsiynol]].

Ffurfiwyd yr hydrocarbonau allan o ddefnydd biolegol dros filiynau o flynyddoedd. Carbon aca hydrogen, ynghyd ag ocsigen, yw'r elfennau sy'n ffurfio'r mwyafrif o foleciwlau biolegol. Wrth i'r deunydd biolegol pydrubydru'n anaerobig gall yr ocsigen caelgael ei ddileu o'r moleciwlau i ffurfio hydrocarbonau gwahanol.