Saets y waun: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
newydd - ydyo'n bodoli'n barod?
 
BDim crynodeb golygu
Llinell 1:
[[delwedd:Wiesensalbei (Salvia pratensis) 03.jpg|bawd|de|300px|Saets y Waun]]
[[Perlysieuyn]] [[blodeuog]] rhwng 1 - 1.5 metr o daldra ydy '''Saets y Waun''' neu '''Clais y moch''' (Lladin: ''Salvia pratensis''; Saesneg: ''Meadow Clary''). Mae'n tyfu yn Ewrop, gorllewin Asia a gogledd Affrica. Mae'n hpffhoff iawn o dyfu mewn caeau agoreagored neu mewn cloddiau neu ar ymyl coedwig.
 
Tua 2 cm yw pob blodyn a cheir clystyrau o rhwng 4 a 6 ohonynt a rheiny yn un o amryw o liwiau megis fioled, porffor, glas, pind neu las golau. Mewn parau gyferbyn â'i gilydd mae'r dail a hynny ar waelod y coesyn - tua'r 15 cm cyntaf - gan fynd yn llai wrth fynd yn uwch. Mae saets y waun yn cael ei fagu'n aml gan osodwyr blodau.
 
==Rhinweddau meddygol==
''Cur moriatur homo cui Salvia crescit in horto?'' medd yr hen ddywediad Lladin: "Pam ddylai dyn farw, os oes ganddo saets yn ei ardd?" Defyddid llawer o wahanol fathau o saets ers canrifoedd gan eu bontbônt mor bwerus fel perlysiau rhinweddol. Fe'iu defnyddir fel te yn America fwy nag yn Ewrop, bellach, yn enwedig i gadw tymheredd claf i lawr ac i atal person rhag [[chwys]]u.<ref>[http://www.dweckdata.com/Published_papers/Salvia.pdf Erthygl cynhwysfawr ar saets]</ref>
 
Defnyddir y saets hefyd ar gyfer gwella doluriau, briwiau a blorod ar y croen ac ar gyfer gwella [[gwynegon]] (cricmala) a [[sciatica]].
Llinell 12:
 
==Salvia officinalis==
"Brenin llysiau meddyginiaeth!" medd Ann Jenkins yn ei llyfr ''Llysiau Rhinweddol''. Gwyddom fod y Rhufeiniaid yn meddwl cryn dipyn o'r planhigyn hwn. Mae ar gael drwy gydol y flwyddyn ac felly'n handi iawn fel tonig cyffredinol, yn gwella [[cylchrediad y gwaed]] [[misglwyf]] afreolaidd neu'r [[darfyddiad]] (''menopause''). dwyDwy neu dair deilen ffres mewn dŵr berwedig - a dyna ni! Dylid ifedyfed y ddiod ddwywaith yr wythnos. Credir hefyd fod rwbio dail saets ar eich danneddannedd yn eu gwynu. <ref>Llysiau Rhinweddol gan Ann Jenkins, cyhoeddwyd gan Wasg Gomer, 1982.</ref>
 
==Cyfeiriadau==