Wicipedia

Rhys ap Maredudd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
B →‎top: canrifoedd a Delweddau using AWB
gwiro, ehangu
Llinell 1:
[[Delwedd:Drysllwyn Castle with Gronger Hill.jpeg|bawd|300x300px|Castell Dryslwyn a Bryn Gronger]]
Roedd yr Arglwydd '''Rhys ap Maredudd''' (m. [[2 Mehefin]] [[1292]]) yn arglwydd y [[Castell y Dryslwyn|Dryslwyn]] ac [[Ystrad Tywi]], ac arweinydd. Yn ystod rhyfel 1282-3 bu'n deyrngar i Edward I. Arweinydd gwrthryfel yn ne Cymru ynar 1287-8. CrogwydMehefin 1287 hyd at 1288 ond ni chafodd fawr o gefnogaeth; crogwyd ef gan y Saeson ynyng [[EfrogCaerefrog|Nghaerefrog]] yn 1292 ar ôl iddo gael ei fradychu.
 
Maredudd ap Rhys Gryg o Ddryslwyn (bu f. 1271 ), Tywysog Deheubarth oedd ei dad,<ref>[http://yba.llgc.org.uk/en/s1-RHYS-APM-1291.html Bywgraffiadur Cymreig] ar wefan y Llyfrgell Genedlaethol.<ref> gŵr a fu'n gwrthwynebu [[Llywelyn ap Gruffudd]].<ref>''Gwyddoniadur Cymru''; Gwasg Prifysgol Cymru; 2008; tud. 823.</ref> Ei hen daid oedd [[Rhys ap Gruffudd]] (1132 – 28 Ebrill 1197) a adnabyddid hefyd fel 'yr Arglwydd Rhys'.
Gruffudd ap Rhys oedd ei dad a'i daid oedd [[Rhys ap Gruffudd]] (1132 – 28 Ebrill 1197) a adnabyddid hefyd fel 'yr Arglwydd Rhys'. Yn 1285 priododd Ada de Hastings , a daeth castell [[Castell Newydd Emlyn]] yn rhan o'i diriogaeth. Gwrthryfelodd yn erbyn Edward ar [[8 Mehefin]] [[1287]] pan oresgynnodd Iscennen ac anrheithiodd lawer o diroedd yng ngorllewin Cymru cyn belled â [[Llanbadarn]]. Danfonodd [[Edward I, brenin Lloegr]] y rhaglyw, iarll Cernyw, i'w atal ac ymosododd yntau a milwyr y brenin ar y Dryslwyn, o wahanol gyfeiriadau, ar 5 Medi. Ni ddaliwyd Rhys, fodd bynnag, a pharhaodd y gwrthryfel nes y syrthiodd Castell Newydd Emlyn hefyd ar 20 Ionawr 1288. Cofnodir gwrit ynglŷn â'i achos iddo geisio dianc i'r [[Iwerddon]], ond nid yw hynny'n sicr. Ond daliwyd ef ac yn 1291 dienyddiwyd ef yn Efrog.▼
 
Wedi 1283 cydnabyddid ef fel ''dominus de Estretewy'', a gorfodwyd y penaethiaid Cymreig yng ngogledd Sir Gaerfyrddin i dalu gwrogaeth iddo. Yn 1285 priododd Ada de Hastings, a daeth castell [[Castell Newydd Emlyn]] yn rhan o'i diriogaeth, fel gwaddol.
Ar ei ôl cododd [[Madog ap Llywelyn]] gan arwain gwrthryfel 1294–95 a oedd yn cynnwys [[Brwydr Maes Maidog]].▼
 
▲Gruffudd ap Rhys oedd ei dad a'i daid oedd [[Rhys ap Gruffudd]] (1132 – 28 Ebrill 1197) a adnabyddid hefyd fel 'yr Arglwydd Rhys'. Yn 1285 priododd Ada de Hastings , a daeth castell [[Castell Newydd Emlyn]] yn rhan o'i diriogaeth. Gwrthryfelodd yn erbyn Edward ar [[8 Mehefin]] [[1287]] pan oresgynnodd Iscennen ac anrheithiodd lawer o diroedd yng ngorllewin Cymru cyn belled â [[Llanbadarn]]. Danfonodd [[Edward I, brenin Lloegr]] y rhaglyw, iarll Cernyw, i'w atal ac ymosododd yntau a milwyr y brenin ar y Dryslwyn, o wahanol gyfeiriadau, ar 5 Medi. Ni ddaliwyd Rhys, fodd bynnag, a pharhaodd y gwrthryfel nes y syrthiodd Castell Newydd Emlyn hefyd ar 20 Ionawr 1288. Cofnodir gwrit ynglŷn â'i achos iddo geisio dianc i'r [[Iwerddon]], ond nid yw hynny'n sicr. OndBradychwyd ef gan ei filwyr ei hun a daliwyd ef acyng nghoedwigoedd cwmwd Mallaen yng ngogledd Sir Gaerfyrddin yn 1291.<ref>Brut dienyddiwydy efTywysogion yn Efrogllsgr. Pen. 20</ref> Dienyddiwyd ef yng Nghaerefrog.
==Llyfryddiaeth==
Erthygl Rhys ap Maredudd yn y [http://yba.llgc.org.uk/en/s1-RHYS-APM-1291.html Bywgraffiadur Cymreig]
{{Rheoli awdurdod}}▼
 
▲ArDair eimlynedd ôlyn ddiweddarach cododd [[Madog ap Llywelyn]] gan arwain gwrthryfel 1294–95 a oedd yn cynnwys [[Brwydr Maes Maidog]].
{{eginyn hanes Cymru}}
 
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
 
▲{{Rheoli awdurdod}}
 
[[Categori:Cymry'r 13eg ganrif]]
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/Rhys_ap_Maredudd"