Pelydr-X: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Tacluso
iaith
Llinell 1:
[[Delwedd:Anna Berthe Roentgen.gif|bawd|px350|''Hand mit Ringen'' (Y llaw a'r Fodrwy): argraffiad o belydr-Xx cyntaf Röntgen - o law ei wraig. Cymerwyd y 'llun' hwn ar Ragfyr 22, 1895.]]
Math o [[ymbelydredd electromagnetig]] yw '''pelydr''''''-X'''. Mae eu tonfedd rhwng 10 a 0.01 [[nanmometrnanometr]]; hynny yw amrediad o rhwng 30 [[pethaherts]] a [[ecsaherts]] ac egni rhwng 120 eV a 120keV. Mae [[tonfedd|donfedd]] nhw'n fwy na [[pelydrau gama|phelydrau gama]] ond yn llai na thonnau [[uwchfioled]].
 
Y gair a defnyddir mewn llawer o ieithoedd am pelydrbelydr-Xx ydy pelydrau Röntgen ar ôl un o'r prif ymchwilwyr cyntaf i'r maes hwn, sef [[Wilhelm Conrad Röntgen]].
 
Fe'u defnyddir hwy fel arfer er mwyn deiagnosisdiagnosis [[radiotherapi]] mewn [[ysbyty]] ac ym maes [[criasialegcrisialeg]]. O'r herwydd mae'r gair ar lafar gwlad bellach, hefyd yn golygu'r llun a dynnir er mwyn gweld torriadtoriad mewn asgwrasgwrn o fewn y corff oherwydd nid yw'r pelydrau x yn gallu treiddio trwy esgyrn. Gall ddos uchel o belydrau-x fod yn beryglus iawn a chredir y gallant achosi mwtaniad (''mutation'') yng nghelloedd y corff sy'n arwain at [[cancr]].
 
Ar wahân i'r defnydd meddygol, câi ei ddefnyddio hefyd mewn meysydd awyrennau i archwilio bagiau am rhesymauresymau diogelwch. Mae cynyddcynnydd wedi bod yn defnyddddefnydd y peiriannau yma ers yr [[Ymosodiadau 11 Medi 2001]]. DefyddDefnydd arall yw i archwilio mân graciau mewn llefydd megis dau ddarn o fetalfetel wedi'i weldio at ei gilydd. Maent hefyd yn cael ei defnyddio i weld o dan haenau o baent mewn lluniau olew, gan fod rhai mathau o baent (gwyn er enghraifft) yn cynnwys llawer o [[plwm|blwm]] sydd hefyd yn atal y pelydrau treiddio.