Rhupunt hir

Un o'r pedwar mesur ar hugain ydyw'r rhypunt hir, sef un o'r mesurau caeth. Mae iddo bedair rhan, pob un yn bedair sillaf yr un. Mae un llinell, felly, yn 16 sillaf. Y patrwm odlau yma ydy a, b, a, b.

Mae diwedd chwarter cyntaf pob llinell yn odli gyda diwedd yr ail chwarter a'r trydydd chwarter; ac mae hwnnw yn creu cynghanedd (croes neu traws) gyda'r rhan olaf (y pedwerydd chwarter).

Dyma bennill o waith Tudur Aled:

Pybyr nerthwr pob dierthwr,

Pab, aberthwr, pawb a borthed;

Pob llawenydd hyd Faelienydd,

Pob awenydd, pawb a aned.

Gall pob traean ddiweddu'n acennog neu'n ddiacen ond fel arfer mae'r ddau draenau cyntaf o bob llinell yn ddiacen gyda'r odl yn odl ddwbwl, fel yn yr enghraifft uchod. Arferid hefyd cynganeddu'r ddwy ran gyntaf pan oeddent yn diweddu'n acennog.

O edrych ar y llinellau fel cyfanwaith gwelir eu bont hefyd yn ffurfio math o gynghanedd sain.

Gweler hefyd

• rhypunt byr
• Cerdd Dafod
• Y pedwar mesur ar hugain

Eginyn erthygl sydd uchod am lenyddiaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.