|
[[Delwedd:Dolina5.jpg|250px|bawd|Ym mynyddoedd y [[Tatra Uchel]], [[Gwlad Pwyl]].]]
[[Delwedd:Carpathians-satellite.jpg|250px|bawd|Delwedd lloeren o'r Carpatiau.]]
[[Delwedd:Howerla.jpg|250px|bawd|Mynyddoedd Hoverla, WcrainWcráin.]]
Cadwyn o fynyddoedd yw'r '''Carpatiau'''<ref>Jones, Gareth (gol.). ''Yr Atlas Cymraeg Newydd'' (Collins-Longman, 1999), t. 54.</ref> neu '''Fynyddoedd Carpathia''' ([[Pwyleg]], [[Slofaceg]] a [[Tsieceg]]: ''Karpaty''; [[Hwngareg]]: ''Kárpátok'', [[Rwmaneg]]: ''Carpaţi'', [[Serbeg]]: ''Karpati'' (Карпати); [[Wcreineg]]: ''Karpaty'' (Карпати)) sy'n ymestyn fel bwa o tua 1,500 km (932 milltir) ar draws [[Canolbarth Ewrop|Canolbarth]] a [[Dwyrain Ewrop]]. Dyma'r gadwyn fwyaf ar gyfandir [[Ewrop]], sy'n cynnig cynefin i'r poblogaethau uchaf yn Ewrop o [[Arth frown|eirth brown]], [[blaidd|bleiddiaid]], ''[[chamois]]'' a ''lynx'', ynghyd â thraean o rywogaethau planhigion Ewrop. [[Gerlachovský štít]] (2,655 m / 8,711 tr) yn [[Slofacia]] yw'r mynydd uchaf.
Cadwyn o gadwynau llai yw'r Carpatiau, sy'n ymestyn o'r [[Weriniaeth Tsiec]] yn y gogledd-orllewin i [[Slofacia]], [[Gwlad Pwyl]], [[Hwngari]], [[WcrainWcráin]] a [[RomaniaRwmania]] yn y dwyrain, hyd at y 'Pyrth Haearn' ar [[Afon Daniwb]] rhwng RomaniaRwmania a [[Serbia]] yn y de. Y gadwyn uchaf yn y Carpatiau yw'r [[Tatra Uchel]], am y ffin rhwng Gwlad Pwyl a Slofacia, lle mae'r copaon uchaf yn cyrraedd hyd at 2,600 m (8,530 troedfedd) o uchder, ac sy'n cael eu dilyn gan y Carpatiau Deheuol yn RomaniaRwmania, lle ceir copaon o hyd at 2,500 m (8,202 tr). Fel rheol mae daearyddwyr yn rhannu'r Carpatiau yn dair rhan fawr: y Carpatiau Gorllewinol (Gweriniaeth Tsieic, Gwlad Pwyl, Slofacia, Hwngari), y Carpatiau Dwyreiniol (de-ddwyrain Gwlad Pwyl, dwyrain Slofacia, WcrainWcráin, RomaniaRwmania) a'r Carpatiau Deheuol (RomaniaRwmania, Serbia).
Mae'r dinasoedd pwysicaf yn y Carpatiau neu'r cyffiniau yn cynnwys [[Bratislava]] a [[Košice]] yn Slofacia; [[Krakow]] yng Ngwlad Pwyl; [[Cluj-Napoca]], [[Sibiu]] a [[Braşov]] yn RomaniaRwmania; a [[Miskolc]] yn Hwngari.
Mae'r gadwyn yn cynnwys ardal [[Transylvania]] yn RomaniaRwmania, ardal o fryniau coediog a gysylltir â chwedl Cownt [[Draciwla]].
== Dinasoedd ==
Y dinasoedd mwyaf, yn nhrefn eu maint, yw: [[Bratislava]] (Slofacia, 426,091), [[Cluj-Napoca]] (RomaniaRwmania, 310,243), [[Braşov]] (RomaniaRwmania, 284,596), [[Košice]] (Slofacia, 234,596), [[Oradea]] (RomaniaRwmania, 206,614), [[Miskolc]] (Hwngari, 178,950), [[Sibiu]] (RomaniaRwmania, 154,892), [[Târgu Mureş]] (RomaniaRwmania, 146,000), [[Baia Mare]] (RomaniaRwmania, 137,976), [[Tarnów]] (Gwlad Pwyl, 117,109), [[Râmnicu Vâlcea]] (RomaniaRwmania, 111,497), [[Uzhhorod]] (WcrainWcráin, 111,300), [[Piatra Neamţ]] (RomaniaRwmania, 105,865), [[Suceava]] (RomaniaRwmania, 104,914), [[Drobeta-Turnu Severin]] (RomaniaRwmania, 104,557), [[Reşiţa]] (RomaniaRwmania, 86,383), [[Žilina]] (Slofacia, 85,477), [[Bistriţa]] (RomaniaRwmania, 81,467), [[Banská Bystrica]] (Slofacia, 80,730), [[Deva, RomaniaRwmania|Deva]] (RomaniaRwmania, 80,000), [[Zlín]] (Gweriniaeth Tsiec, 79,538), [[Hunedoara]] (RomaniaRwmania, 79,235), [[Zalău]] (RomaniaRwmania, 71,326), [[Przemyśl]] (Gwlad Pwyl, 66,715), [[Alba Iulia]] (RomaniaRwmania, 66,369), [[Zaječar]] (Serbia, 65,969), [[Sfântu Gheorghe]] (RomaniaRwmania, 61,543), [[Turda]] (RomaniaRwmania, 57,381), [[Bor, Serbia|Bor]] (Serbia, 55,817), [[Mediaş]] (RomaniaRwmania, 55,153), [[Poprad]] (Slofacia, 55,042), [[Petroşani]] (RomaniaRwmania, 45,194), [[Negotin]] (Serbia, 43,551), [[Miercurea Ciuc]] (RomaniaRwmania, 42,029), [[Sighişoara]] (RomaniaRwmania, 32,287), [[Făgăraş]] (RomaniaRwmania, 40,126), [[Petrila]] (RomaniaRwmania, 33,123) , [[Zakopane]] (Gwlad Pwyl, 27,486), [[Câmpulung Moldovenesc]] (RomaniaRwmania, 20,076), [[Vatra Dornei]] (RomaniaRwmania, 17,864), a [[Rakhiv]] (WcrainWcráin, 15,241).
== Cyfeiriadau ==
|
