Y gwahaniaeth rhwng diwygiadau o "Zephaniah Williams"

 

== Siartwyr ==

Dyn annibynol ei farn, oedd Williams, ac roedd yn cynnal cyfarfodydd 'Cymdeithas y Gweithwyr' yn ei gartref. Daeth yn arweinydd naturiol o ymgyrch y [[siartwyr]] yn Ne Cymru.

 

== Terfysg Casnewydd ==

Arweiniodd golofn o ddynion o ardal [[Nantyglo]] i lawr i Gasnewydd, ac at Westy'r Westgate ble roedd rhai o hoelion wyth y siartwyr wedi eu dal gan dros 60 o filwyr. Ei gyd-arweinwyr oedd [[John Frost]] a [[William Jones (Siartydd)]]. Yn ôl rhai haneswyr, dyma gwrthryfel mwyaf a chryfaf gwledydd Prydain yn ystod y 19eg ganrif. <ref>Edward Royal, ''Chartism'', Longman, London: 1996</ref>.

 

Daeth ei ddynion at ei gilydd, gan ymgynull yn nhafarn y 'Welsh Oak', [[Pontymister]], gan fartsio yn eu blaenau i Gasnewydd.

 

== Awstralia amdani! ==

Cafodd Williams a'r ddau arweinydd arall eu dedfrydu i'w crogi a'u chwarteru, ond ar ôl protest cryf iawn, newidiwyd hyn i alltudiaeth i [[Van Diemen's Land]] (Tasmania, heddiw) yn [[Awstralia]].

 

== Gwneud ei ffortiwn ==

Ar un cyfnod, gwyddom iddo gynllunio i ddianc o'r cyfandir. Ond, darganfu glo yno, a gwnaeth ei ffortiwn yn ei fwyngloddio. Dychwelodd gyda'i deulu yn ôl i Gymru yn 1854.

 

Bu farw'n ŵr cefnog iawn yn [[Launceston, Tasmania]] ym Mai, 1874.

 

* Saesneg: [http://www.gtj.org.uk/item.php?lang=en&id=32805&t=1 Contemporary portrait of Zephaniah in the dock on trial]

 

[[en:Zephaniah Williams]]