Attila: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Roedd '''Attila''' (c.[[406]]-[[453]]) yn frenin yr [[Hyniaid]], a enillodd iddo'i hun y llysenw "Fflangell Duw".

 

Yn [[434]] daeth yn gyd-frenin, gyda'i frawd, ar ffederasiwn lac o nifer fawr o lwythi Hun o [[Canolbarth Asia|ganolbarth Asia]] a oedd ar wasgar rhwng [[Môr Caspia]] ac [[Afon Daniwb]]. Cyn bo hir roedd gan Attila [[Fandaliaid]], [[Ostrogothiaid]], [[Gepidiaid]] a [[Ffranciaid]] yn ymladd dan ei [[Baner|faner]] yn ogystal ac roedd yn rheoli tiriogaeth a ymestynnai o [[Afon Rhein]] yn [[yr Almaen]] i [[Scythia]] ar ffin orllewinol [[Tsieina]].

 

Yn [[447]] arweiniodd gyfres o gyrchoedd dinistriol ar yr holl daleithiau [[Yr Ymerodraeth Rufeinig|Rhufeinig]] rhwng y [[Môr Du]] a'r [[Môr Canoldir]]. Gorchfygodd yr ymerodr [[Theodosius II]] mewn tair brwydr waedlyd a dim ond ei muriau trwchus ac anwybodaeth yr Hyniaid â'u cynghreiriad o dactegau gwarchae a achubodd [[Caergystennin|Gaergystennin]] rhag syrthio. Goresgynwyd [[Thrace]], [[Macedonia|Macedon]] a [[gwlad Groeg]] ei hun hefyd a chymhellwyd Theodosius i ildio tiriogaeth i'r de o Afon Daniwb ac i dalu teyrnged arian i Attila.

 

Yn [[451]] ymosododd Attila ar [[Gâl]], ond llwyddodd [[Aetius]], y pennaeth Rhufeinig, a'i gynghreiriad [[Theodoric]], brenin y [[Visigothiaid]], i godi ei warchae ar ddinas [[Orléans]] a'i drechu'n llwyr wedyn mewn brwydr gostus ar wastadedd [[Catalaunia]], ger [[Châlons-sur-Marne]].

 

Tynnodd Attila yn ôl i [[Hwngari]], ond y flwyddyn ar ôl hynny gwnaeth cyrch i'r [[Eidal]] gan anrheithio [[Aquileia]], [[Milan]], [[Padua]] a dinasoedd Rhufeinig eraill. Dim ond ymyrraeth bersonol [[Pab Leo I]], a roddodd swm anferth o arian i Attila, a achubodd ddinas [[Rhufain]] ei hun rhag cael ei dinistrio.

 

Bu farw Attila yn 453, yn fuan wedi ei briodas i dywysoges [[Bwrgwyn|Fwrgwynaidd]] o'r enw [[Ildeco]], a chyda'i farwolaeth bu trai ar ymerodraeth yr Hun.

Mae Attila yn gymeriad yn y ''[[Nibelungenlied]]'' [[Almaeneg]] dan yr enw '''Etzel''' ac yn ymddangos fel '''Atli''' yn y ''[[Völsunga Saga]]'' Hen [[Islandeg]].

 

Oherwydd iddo farw yn ei wely fel canlyniad i waedlif drom, fe ymddengys, ymledodd sïon fod ei wraig Ildeco wedi llofruddio Attila er mwyn dial arno.

 

[[Categori:Hanes]]

[[Categori:Yr Ymerodraeth Rufeinig]]

[[Categori:Marwolaethau 453]]

 

[[ang:Ætla]]

[[it:Attila]]

[[ja:アッティラ]]

[[ka:ატილა (ჰუნები)]]

[[kk:Еділ қаған]]