Castell Cwm Aron: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Newydd
 
BDim crynodeb golygu
Llinell 3:
Anrhegwyd Ranulph de Mortimer o [[Normandi]] gyda llawer o diroedd yn [[Swydd Henffordd|Henffordd]] a'r [[Sir Amwythig|Amwythig]] gan [[Wiliam I, brenin Lloegr]] (glasenw: "Gwilym y Gorchfygwr"), rywbryd cyn 1086.<ref>[http://www.castles99.ukprint.com/Essays/wigmore.html castles99.ukprint.com; ''Wigmore Castle'']</ref><ref>[http://yba.llgc.org.uk/en/s-MORT-WIG-1075.html Ranulph de Mortimer ar y Bywgraffiadur Arlein; gwefan Llyfrgell Genedlaethol Cymru.'' ]</ref>
[[Delwedd:Map of the Cantrefs and Commotes of Rhwng Gwy a Hafren.svg|bawd|Lleoliad [[Maelienydd]]]]
 
Atgyfnerthwyd y castell yn 1144 gan fab Ranulph, sef Hugh I de Mortemer, ond prif gartre'r teulu oedd Castell Wigmore, Lloegr.
 
==Cefndir==
Yn y 1090au roedd llawer o frwydro am bwer rhwng Normandi a Lloegr; newidiodd Ranulph ei deyrngarwch sawl tro, ond yn y diwedd, ochrodd gyda dug Normandi.<ref>Barlow, t. 324</ref> Yn nhiroedd y Mers yn 1093, y newidiodd ei deyrngarwch at y Normaniaid, gan ochri gyda Roger de Montgomerie, iarll 1af yr Amwythig, Ralph Tosny o Gastell Cliford, Philip de Braose oedd wedi meddiannu rhannau o [[Pencraig|Bencraig]] (Saesneg: ''Old Radnor''). YmosodwydYmosododd y tri ar Faesyfed (Powys heddiw) a Chynllibwg, [[rhwng Gwy a Hafren]]. Aethant ati i adeiladu nifer o gestyll er mwyn dal eu gafael yn y tiroedd hyn roeddent wedi'i ddwyn.<ref>Davies, N.''The Isles: A History'' ({{ISBN|0195134427}}), 1999, p.&nbsp;281</ref><ref name = "Remfry, 1998">[http://www.britarch.ac.uk/BA/ba34/ba34feat.html British Archaeology, no 34, Mai 1998 (ISSN 1357-4442): Paul Remfry. ''Discovering the lost kingdom of Radnor'']</ref> Ymhlith y cestyll hyn roedd Castell Dinieithon (ger Llandrindod, heddiw) a Chastell Cymaron, ym Meaelienydd - rhwng
[[Llanbister]] a [[Llangynllo, Powys]].<ref>http://www.castles99.ukprint.com/Essays/cymaron.html, http://www.gatehouse-gazetteer.info/Welshsites/845.html</ref> Llwyddodd teuluoedd y gwŷr hyn ddal eu gafael yn y tiroedd am tua can mlynedd pan gododd y Cymry lleol yn eu herbyn yn 1148.<ref name = "Remfry, 1998"/>