William Salesbury: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

'''William Salesbury''' (tua 1520 - tua 1584) oedd ysgolhaigun o ysgolheigion mwyaf [[Cymru]] yng nghyfnod y [[Dadeni Dysg]], a fu'n gyfrifol, gyda [[Thomas Huet]], am wneud y cyfieithiad cyntaf o'rcyflawn y [[Testament Newydd]] i'r [[Iaith Gymraeg]] yna gyhoeddwyd ym [[1567]].

Ganwyd yn [[Llansannan]], [[Conwy]] ac fe'i addysgwydhaddysgwyd ym Mhrifysgol [[Rhydychen]] lle astudiodd [[Hebraeg]], [[Groeg (iaith)|Groeg]] a [[Lladin]]. Yno fe ddaethdaeth yn ymwybodol o lyfrau gwaharddiedig [[Martin Luther]] a [[William Tyndale]] a thechnegau argraffu. Yn 1547 cyhoeddodd geiriadur [[Saesneg]]-Cymraeg yn 1547 ac ''Oll synnwyr pen Kembero ygyd'', casgliad o ddiarhebion Cymreig a wnaed gan Gruffudd Hiraethog.

Fel [[Erasmus]] a Martin Luther, credai William Salesbury yn gryf mewn gwneud y Beibl ar gael i bawb yn eu mamiaith. Cyhoeddoedd cyfieithiad Cymraeg y darlleniadau o'r Efengylau a'r Epistolau yn y ''Book of Common Prayer'', ''Kynniver Llith a Ban'' (1551). Bu William Salesbury, a oedd yn [[Protestaniaeth|Brotestant]] i'r carn, yn cuddio mewn lloches drwy gydol teyrnasiad y frenhines [[Catholigiaeth|Babyddol]] [[Mari I o Loegr|Mari I]], felly ninid argraffwyd dim byd ganddo yn y cyfnod hynny. Fel [[Erasmus]] a Martin Luther, credai William Salesbury yn gryf mewn gwneud y Beibl ar gael i bawb yn eu mamiaith. Dechreuodd ei gyfieithu unwaith eto gydag esgyniad y Frenhines [[Elisabeth I o Loegr|Elisabeth]] i'r orsedd. Yn 1563 argymhellodd y Senedd i basio deddf a wnai cyfieithu'r Beibl i'r Gymraeg yn un o flaenoriaethau esgobiobesgobion Cymru a [[Henffordd]]. Mae'n gyfrifol hefyd am un o'r ceisiadau cynharaf i ddisgrifio seiniau'r iaith Gymraeg yn ei ''A briefe and a playne introduction, teachyng how to pronounce the letters in the British tong'' (1550, ailargraffwyd 1567).

Ymdrechai William Salesbury i wneud y Gymraeg yn iaith safonol a fyddai'n dderbyniol gan ysgolheigion drwy ei Lladineiddio. Er enghraifft, roedd y rhagenw perthynolgwrthrychol gwrywol yn cael ei ynganu ''[i''] (fel y mae'n dal i fod mewn nifer o dafodiaethauheddiw), ond fe'i sillafwyd ''ei'' gan William Salesbury er mwyn eigwneud wneudy yncysylltiad debycachtybiedig irhyngddo a'r gair Lladin ''eius'' yn fwy amlwg. Mae'r eisillafiad waithhonno fellywedi ynennill sylfaeny dydd, ond mae sillafiadau eraill ganddo, megis ''eccles'' am ''eglwys'' a ''discipulon'' am ''disgybl(i)on'', wedi diflannu'n llwyr, ac, ar gyfery cyfan, nid yw ei system Cymraegsillafu Safonolwedi foderngoroesi.

[[afen:ChristendomWilliam Salesbury]]